U - Euskaltzaindia

Pedro Juan Etxamendy'ren Kulturgunea
Etxamendy'ren maitasun haundiak hauek ziren: Euskara,
Euskal Herria, bertso/musikak, familia eta Jainkoa. Bertso paper
egile porrokatua zen eta bertsoei bere musika jartzen zien.
Norbaitek erran zidan bat-bateko bertsoak ere eman ahal zituela,
baina abots makala izaki nunbait eta etzuen hortan segi.
Etxamendy'ren bertsoak irakurtzen hasi nintzenean, haren
euskara xarmegarriaz ia txoratu nintzen. Hizkuntz zorrotza
bezain argi ta garbia, gramatika aldetik paregabea. Gaur egun
nik eta beste askok nabi izango genuke Etxamendy'k bezain
ongi idaztea, baina hizkuntza baino zailagoa da beste zerbait:
hark bezala euskaraz pentsatzea. Etxamendy'ren pentsa-moldeak
gaurkoak ez direlako, haren eskutik jalgi den euskarak
ehun urteko benetako altxorra dirudi. 4
Esango dut zergatik: Urteak dira EE-BB'etako artzain zaharrak
Euskal Herritik atera zirela, gehienak 1950 hamarkadan,
batzuk lehenxeago, besteak geroxeago. Garai hartan baserri
inguru asko t' asko oraindik hutsik euskaldun ziren, mendien
babespean laborantzan ari zirelarik. Irratia gauza berria
zen, telebistarik etzegoen, eta gaurko komunikabideen uholdea
etzen oraindik senditzen. Mendiak eta ibarrak, baserriak,
ziren euskararen muga babesle ta segurrak. Mundu hortan
sortu ta hazi zen Etxamendy eta kultura hori gorde ta bizitu
zuen Califomia'n, beste artzain askok bezala. Baserri kultura
hori Europan zendu ta gero Califomian eta EE-BB'etako
mendebalean bizi da oraindik izoztua bezala. Mundu hori
eduki zuen Etxamendy'k.
Geroztik gertatu dena -erdarak babes guztiak hautsi eta
ezurretaraino sartzea- hemen Ameriketan bizi garenok kontu-
4 Baserrian jaiotako elebakarrok pozten gara azken urteotan euskarak eman dituen
urratsak ikusita, baina gaurko euskaldun askoren euskarak ez du garo usairik eta beldur
naiz bere soinu zaharra betiko galdu ote duen ... Agian hala behar du, baserri usaina galdu
eta kalekoa irabazi. Bizikera berriak hizkuntza berria eskatzen du nonbait.
27