Untitled - Iverieli
Untitled - Iverieli
Untitled - Iverieli
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
aRsaniSnavia, rom Zvel `qarTlis cxovrebaSi~ es<br />
aris erTaderTi adgili, romelic awyuris xatis saswaulmoqmedebas<br />
Seexeba da, rogorc Cans, swored am<br />
faqtma (xatis uvneblad gadarCenam) Seuwyo xeli awyuris<br />
RvTismSoblis saswaulmoqmedebebze zepiri gadmocemebis<br />
gavrcelebas. niSandoblivia isic, rom mocemuli<br />
saswauli qronologiurad emTxveva samZivarTa sagvareulos<br />
zeobis periods (XII-XV ss.).<br />
1283 wlis miwisZvris dros momxdari saswauli ar<br />
aris Setanili manuelis `TxrobaSi~, rac imaze metyvelebs,<br />
rom XIII-XIV saukuneebSi, roca JamTaaRmwerlis<br />
`aswlovani matiane~ iwereboda, awyuris xatis saswaulTa<br />
cikli jer kidev ar iyo literaturulad gaformebuli<br />
da miwisZvris epizodi swored amitom ver<br />
moxvda teqstSi. aqedan gamomdinare, awyuris xatis<br />
matianis Sedgena ufro gvianaa sagulvebeli, rogorc<br />
amas m. brose varaudobda.<br />
`manuelis Txrobis~ daweris dros (1501-1504 ww.)<br />
awyuris xatis matiane ukve arsebobs da Targmnilia berZnul<br />
enaze. mesxuri gadmocemis garda, masSi warmodgenilia:<br />
herakle keisris droindeli qronika (VII s) da<br />
xatis tyveobidan gamoxsnis saswaulebi (XV s). ganvixiloT<br />
TiToeuli maTgani cal-calke:<br />
I. matianeSi mesxur gadmocemas qronologiurad<br />
agrZelebs herakle keisris mier RvTismSoblis xatis<br />
moxilvis epizodi, romelic `axal qarTlis cxovrebaSi~<br />
CanarTis saxiT SeutaniaT. am CanarTis mixedviT,<br />
herakle keisari 620 wels Cavida samcxeSi:<br />
`esma saswaulT-moqmedeba xatisa mis, romeli wmidasa<br />
RmrTismSobelsa gamoesaxa da mieca pirvelwodebulisa andriasTÂs,<br />
da mas moesvena da daesvenebina mciresa ekudersa<br />
Sina awyuers. movida keisari erakle xilvad da<br />
Tayuaniscemad xatisa mis. maSin iwyo erakle awyuers didisa<br />
saydrisa saZirkuelisa Cagdebad da Senebad, vidremdis<br />
121<br />
mieriTgan gansrulda morwmuneTa kacTa mier, da mier<br />
Seqmnes saepiskoposod~ (qca I: 224).<br />
`manuelis TxrobaSi~ heraklesdroindel qronikas<br />
amgvari saxe aqvs:<br />
`mefeTa Soris ganTqmuli berZenTa imperatori herakle,<br />
uRvTo sparselebis winaaRmdeg omidan modioda, roca,<br />
saRvTo SuriT aRvsebulma, safuZvlidan aRaSena es, rogorc<br />
amboben, warsulSi mcire [taZari] (igi dResac gvakvirvebs<br />
Tavisi mSvenierebiTa da sididiT) da wminda<br />
saboZvrad da Sesawirad miuZRvna deda RvTisas. Tumca<br />
erTi adgilobrivi mTavaric (τοπάρχης) sakmaod daexmara<br />
mas am taZris aRdgenasa da SemkobaSi. mravali sneuli da<br />
uZluri evedreboda RvTismSoblis wminda xats da myisve<br />
ikurneboda. [am xatma] maSin mravali saswauli moimoqmeda<br />
da dRemde Seeweva yvelas, vinc rwmeniT mimarTavs mas~.<br />
amrigad, manueli damatebiT aRniSnavs, rom sparselebTan<br />
omis Semdeg awyurSi sagangebod Casul herakle<br />
keisars awyuris taZris aRdgenaSi erTi adgilobrivi<br />
mTavaric (τοπάρχης) daexmara (bartikiani 1987: 80-81).<br />
damowmebuli cnobebi awyuris sakaTedro taZris<br />
mSeneblobas Seexeba da, SesaZloa, Zvel qronikalur<br />
Canawers (taZris samSeneblo warweras) emyarebodes.<br />
maTSi araferia saswaulebrivi (Tu ar CavTvliT berZnuli<br />
versiis daskvniT nawils), amitom awyuris xatis<br />
saswaulTa ciklis qarTvel avtors, matianis specifikidan<br />
gamomdinare, igi mesxuri gadmocemidan aRebuli<br />
iseTi niSandoblivi realiebiT ganuvrcia, rogoricaa:<br />
a) RvTismSoblis xatis saswaulebrivad gamosaxva;<br />
b) wm. andrias saqarTveloSi warmogzavna;<br />
g) xatis dasveneba awyuris Zvel eklesiaSi – `mcire<br />
ekuderSi~.<br />
am TvalsazrisiT, sainteresoa d. berZeniSvilis dakvirveba:<br />
`qarTlis cxovrebis~ CanarTebi, dakavSirebuli<br />
andria pirvelwodebulis samcxesa da awyverSi<br />
122