Conubium autem non a nupta, sed a nubendo formatum. Dicitur autem conubium, cum aequales in nuptias co<strong>eu</strong>nt, utputa cives Romani, pari utique dignitate. Conubium autem non est, cum civis Romanus cum Latina iungitur. Quotiensautem conubium non est, filii patrem non sequuntur. [22] Hymena<strong>eu</strong>s dicitur a quodam Hymenaeo, qui primus prosper<strong>eu</strong>sus est nuptiis, vel APO TOU UMENOS, quae membrana virginitatis est claustrum. [23] Contubernium est ad tempusco<strong>eu</strong>ndi conventio; unde et tabernaculum, quod modo huc, modo illuc praefigitur. [24] Repudium est quod subtestimonio testium vel praesenti vel absenti mittitur. [25] Divortiumn est quotienscumque dissoluto matrimonio altereorum alteras nuptias sequitur. Divortium autem dictum a flexu viarum, hoc est, viae in diversa tendentes. [26]Frivolum est cum eo animo separantur, ut rursum ad se invicem revertantur. Nam frivolus est velut quassae mentis etfluxae, nec stabilis. Proprie autem frivola vocantur fictilia vasa inutilia. [27] Tribus autem ob causis ducitur uxor: primaest causa prolis, de qua legitur in Genesi (1,28): 'Et benedixit eos,' dicens: 'Crescite et multiplicamini': secunda causaadiutorii, de qua ibi in Genesi dicitur (2,18): 'Non est bonum esse hominem solum; faciamus ei adiutorium simile':tertia causa incontinentiae, unde dicit Apostolus, ut (1 Cor. 7,9): 'Qui se non continet, nubat.' [28] In eligendo maritoquattuor spectari solent: virtus, genus, pulchritudo, sapientia. Ex his sapientia potentior est ad amoris affectum. Referthaec quattuor Vergilius de Aenea, quod his Dido inpulsa est in amorem eius (Aen. 4,11-14):Pulchritudine:Quam sese ore ferens!Virtute:Quam forti pectore et armis!Oratione:H<strong>eu</strong> quibus illeiactatus fatis, quae bella exhausta canebat!Genere:Credo equidem, nec vana fides, genus esse deorum.[29] Item in eligenda uxore quattuor res inpellunt hominem ad amorem: pulchritudo, genus, divitiae, mores. Meliustamen si in ea mores quam pulchritudo quaeratur. Nunc autem illae quaeruntur, quas aut divitiae aut forma, non quasprobitas morum commendat. [30] Ideo autem feminae sub viri potestate consistunt, quia levitate animi plerumquedecipiuntur. Vnde et aequum erat eas viri auctoritate reprimi. Proinde et veteres volueruut feminas innuptas, quamvisperfectae aetatis essent, propter ipsam animi levitatem in tutela consistere.Liber XDE VOCABVLIS[1] ORIGO quorundam nominum, id est unde veniant, non pene omnibus patet. Proinde quaedam noscendi gratia huicoperi interiecimus.DE QVIBVSDAM VOCABVLIS HOMINVM. Licet origo nominum, unde veniant, a philosophis eam teneat rationem,ut per denominationem homo ab humanitate, sapiens a sapientia nominetur, quia prius sapientia, deinde sapiens; tamenclaret alia specialis in origine quorundam nominum causa, sicut homo ab humo, unde proprie homo est appellatus. Exquibus exempli gratia quaedam in hoc opere posuimus.A[2] Aeros, vir fortis et sapiens. Auctor ab augendo dictus. Auctorem autem feminino genere dici non posse. Namquaedam sunt quae in feminino flecti non possunt, ut cursor. Actor, ab agendo. [3] Alumnus ab alendo vocatus, licet etqui alit et qui alitur alumnus dici potest; id est et qui nutrit et qui nutritur; sed melius tamen qui nutritur. [4] Amicus,per derivationem, quasi animi custos. [5] Dictus autem proprie: amator turpitudinis, quia amore torquetur libidinis:amicus ab hamo, id est, a catena caritatis; unde et hami quod teneant. Amabilis autem, quod sit amore dignus. Amasius,eo quod sit pronus ad amorem. [6] Astutus ab astu vocatus, quod est callidi et cauti nominis, qui possit sine periculofortiter aliquid facere. Argutus, quia argumentum cito invenit in loquendo. Acer, in unamquamque formam vegetus acnimius. Alacer, a velocitate et cursu, quasi diceret aliger. Armiger, quod arma gerat. Alacris, laetus: alacer, gestiens et[nullius] rei novitate turbatus. Agilis, ab agendo aliquid celeriter, sicut docilis. [7] Aemulus, eiusdem rei studiosus,quasi imitator et amabilis. Alias inimicus invenitur. Aequus est secundum naturam iustus dictus, ab aequitate, hoc estab eo quad sit aequalis; unde et aequitas appellata, ab aequalitate quadam scilicet. Aequaevus, ab eo quod sit alteriaequalis aevo, id est coaetan<strong>eu</strong>s. Adrogans, eo quod multum rogetur, et ille fastidiosus sit. Audax proprie pro adroganteponitur. Animosus, quod sit animis et viribus plenus. Animatus, quasi animo auctus, quasi animo firmatus. [8] Aelatus,pro eo quod se ipsum super mensuram suam elevet, dum magnus sibi videtur de his quae agit. Adtollens, quod se elevet
et erigat. Ambitiosus, quod honores ambiat. [9] Avidus dictus ab avendo; avere enim cupere est. Hinc et avarus. Namquid est avarum esse? progredi ultra quam sufficit. Avarus ex eo dictus, quod sit avidus auri, et numquam opibusexpleatur, et quantum plus habuerit tantum plus cupiat, Flacci super hoc concordante sententia, qui ait (Epp. 1,2,56):Semper avarus eget.Et Sallustius (Cat. 11,3): 'quod neque avaritia e copia, neque inopia minuatur' [10] Amarus a sapore translatum nomenhabet. Est enim insuavis, nec novit quemquam ad consortium suum aliqua invitare dulcedine. Adulter, violatormaritalis pudoris, eo quod alterius torum polluat. [11] Anceps, huc et illuc fluctuans ac dubius istud an illud capiat, et inqua parte declinet anxius. Atrox, quod sit tetris moribus. Abstemius, a temeto, id est vino, quasi abstinens a vino.[Adfinis.] Ablactatus, quod sit a lacte ablatus. [12] Aeger, quod agatur infirmitate vel tristitia ad tempus. Aegrotus,quod sit aeger frequentius, sicut iratus et iracundus. Aerumnosus a rumine dictus, quod per inopiam miser factus esuriatet sitiat.[13] Auspex, eo quod avium auspicia intendat, sicut auceps quod aves capiat. Astrosus ab astro dictus, quasi malosidere natus. [14] Aenormis, eo quod normam et mensuram excedat. Abactor est fur iumentorum et pecorum, quemvulgo abigeium vocant, ab abigendo scilicet. [15] Atratus et albatus: ille a veste nigra, iste ab alba. Advena, eo quodaliunde adveniat. Alienigena, quod alieni generis sit, et non eius ubi est. [Item] Alienigena, qui ex alia gente genitus est,et non ex ea ubi est. [16] Accola, eo quod adveniens terram colat. Agricola, a colendo agro, sicut silvicola. Adsecula,eo quod sequatur aliquem lucri causa. [17] Assiduus dicebatur apud antiquos qui assibus ad aerarium expensumconferendis erat, et in negotiis quoque publicis frequens; unde et per S, non per D scribendus est. [18] Adparitornominatus, quod appareat et videatur et praesto sit ad obsequium. Adtentus, ut aliquid audiens teneat.[19] Adtonitus, veluti furore quodam instinctus atque stupefactus; dictus autem adtonitus a tonitruum strepitu, quasitonitru obstupefactus et vicino fulgori aut tactu proximus. [20] Adlectus, quod sit palam electus. Abactus, quod sit abactu remotus. Abortivus, eo quod non oriatur, sed aboriatur et excidat. Adoptivus, quia est optatus palam in filium. [21]Ambo, ab eo quod est AMFO, nomen de Graeco Latinum factum, littera tertia demutata. Alius [e multis dicitur]. Alter[vero e duobus]. Aequimanus appellatur utraque manu gladium tenens.B[22] Beatus dictus quasi bene auctus, scilicet ab habendo quod vellet et nihil patiendo quod nollet. Ille autem verebeatus est qui et habet omnia quae vult bona, et nihil vult male. Ex his enim duobus beatus homo efficitur. [23] Bonus avenustate corporis creditur dictus: postea et ad aninium translatum nomen. Eum autem dicimus bonum cui nonpraevalet malum: <strong>eu</strong>mque optimum qui peccat minimum. [24] Benignus est vir sponte ad benefaciendum paratus etdulcis adloquio. Non autem multum distat benignus a bono, quia et ipse ad benefaciendum videtur expositus. Sed in eodiffert quia potest bonus esse et tristior, et bene quidem facere et praestare quod poscitur, non tamen suavis esse novitconsortio; benignus autem sua cunctos novit invitare dulcedine. [25] Beneficus a benefaciendo alteri dictus; unde etbeneficientia vocatur, quae proximo prode est. [26] Benivolus, quia bene vult. Non tamen dicimus benevolus, sicut necmalevolus. Saepe enim ex duabus partibus conpositum nomen aut priorem aut sequentem litteram corrumpit. Nambenevolentia absurdum sonat. [27] Blandus, dulcis et invitans ad familiaritatem sui. [28] Brutus, quasi obrutus, quiasensu caret. Est enim sine ratione, sine prudentia. Vnde et ille Iunius Brutus ex sorore Tarquinii Superbi genitus, cum<strong>eu</strong>ndem casum timeret quem frater inciderat, qui ob divitias et prudentiam ab avunculo fuerat occisus, utilem temporisstultitiam simulavit. Vnde etiam Brutus est cognominatus, dum vocaretur Iunius. [29] [Burrus.] Balbus a balando potiusquam loquendo dictus. Verba enim non explicat. Inde et blaesus, quia verba frangit.[30] Bucco, garrulus, quod ceteros oris loquacitate, non sensu exsuperet. Biliosus, quod sit semper tristis, ab humorenigro qui bilis vocatur. [31] Baburrus, stultus, ineptus. Biothanatus, quod sit bis mortuus. THANATOS enim Graecosermone mors dicitur.C[32] Clarus, a caelo, quod splendeat. Vnde et clara dies pro splendore caeli. Celsus a caelo dictus, quod sit sublimis etaltus, quasi caelestis. [33] Castus primum a castratione nuncupatus: postea placuit veteribus etiam eos sic nominari quiperpetuam libidinis abstinentiam pollicebantur. [34] Caeles dictus, quia iter sibi facit ad caelum. Caelebs, conubiiexpers, qualia sunt numina in caelo, quae absque coniugiis sunt. Et caelebs dictus quasi caelo beatus. Caelicola, eoquod caelum colat; est enim angelus.[35] Continens non solum in castitate dicitur, sed et in cibo et potu, in ira quoque et vexatione mentis et detrahendilibidine. Et continens, quod se a multis malis abstineat. [36] Clemens, misericors, ab eo quod cluat, id est protegat ettueatur, sicut solet patronus clientem. [37] Concors a coniunctione cordis est appellatus. Nam sicut consors dicitur quisortem iungit, ita ille concors dicitur qui corde iungitur.[38] Contionator. Consolator, adlocutor. Et inde dictus consolator, quod soli se adplicat cui loquitur, et solitudinemlevat adloquio suo. Hinc et solacium. [39] Consultus est qui consulitur; cui contrarius est inconsultus, qui non accipit
- Page 1 and 2:
Etymologiarum sive Originumlibri XX
- Page 3 and 4:
enim ibi sonus eius. [8] V quoque l
- Page 5 and 6:
duo sunt: grammaticorum atque rheto
- Page 7 and 8:
Molossum, Â- | Â- Â-Tribrachym,
- Page 9 and 10:
obolo ad ea ponitur quae ad aliquid
- Page 11 and 12:
diminutionem, utputa "funemÂ' masc
- Page 13 and 14:
XXXV. DE METAPLASMIS. [1] Metaplasm
- Page 15 and 16:
[18] Hirmos est sententia continuat
- Page 17 and 18:
extulerat.Vbi non solum puppis, sed
- Page 19 and 20:
Congrua enim est similitudo de spec
- Page 21 and 22:
vitem et ad rubum; quod totum utiqu
- Page 23 and 24:
VI. DE TRIPERTITA CONTROVERSIA. [1]
- Page 25 and 26:
XV. DE GENERIBVS QVAESTIONVM. [1] G
- Page 27 and 28:
[18] Aliae responsivae, ut "illinc,
- Page 29 and 30:
Dialecticam et Rhetoricam. Dicta au
- Page 31 and 32:
dedicativum per reflexionem, ut: "O
- Page 33 and 34:
Mortaline manu factae inmortale car
- Page 35 and 36:
V.DE PRIMA DIVISIONE PARIVM ET INPA
- Page 37 and 38:
sol ipse distaret, et usque ad vert
- Page 39 and 40:
Adhibebatur autem non solum in proe
- Page 41 and 42:
XXXVIII. DE CARDINIBVS CAELI. [1] C
- Page 43 and 44:
LXIII. DE STELLARVM CVRSV. [1] Side
- Page 45 and 46:
versa, quae Graece ARKTOS appellatu
- Page 47 and 48:
thoracem vel pulmonem, PTUSIS dicit
- Page 49 and 50:
[3] Incensum dictum quia igne consu
- Page 51 and 52:
XVIII. DE PRIVILEGIIS. [1] Privileg
- Page 53 and 54:
suo deiecerit vel expugnaverit. [6]
- Page 55 and 56:
loquendi ecclesiasticus procedit. T
- Page 57 and 58:
consules, adhuc aera nondum erat. E
- Page 59 and 60: haeresis abdicatur. [VMDCCXXII]. Iu
- Page 61 and 62: Ezechielem Spiritus sanctus signifi
- Page 63 and 64: in cera mucroneque aremus osseo.Gra
- Page 65 and 66: [5] CYCLVS PRIMVS DECEMNOVENALIS.Lu
- Page 67 and 68: XI. Kal. Mai. XVIII.[7]TERTIVS CYCL
- Page 69 and 70: IV. Kal. April. XXI.E.III. Idus Apr
- Page 71 and 72: C.VI. Idus April. XVIII.B.C. III. K
- Page 73 and 74: quietis illius mysterium confirmare
- Page 75 and 76: aliquo fuerimus opere detenti, ipsu
- Page 77 and 78: Deo dicta sunt, ad totam pertinent
- Page 79 and 80: quibus Dominus singulariter appella
- Page 81 and 82: et vocati Throni quia illis condito
- Page 83 and 84: Deum, sed secundum suam voluntatem.
- Page 85 and 86: quod canit (Luc. 1,72): 'Memorare t
- Page 87 and 88: Sacerdos autem nomen habet conposit
- Page 89 and 90: contenti, vel ex eis geniti, dum re
- Page 91 and 92: adstruunt Deos esse, contra illud q
- Page 93 and 94: [3] Itaque haec vanitas magicarum a
- Page 95 and 96: nominis invexit. [15] Daemonas a Gr
- Page 97 and 98: Propterea et virgines ei servire di
- Page 99 and 100: Hebraei et Syri. Omnes mediterranea
- Page 102 and 103: [90] Daci autem Gothorum soboles fu
- Page 104 and 105: Nam fastum regium non benivolentia
- Page 106 and 107: unius familiae habitaculum est, sic
- Page 108 and 109: [16] Adoptione quoque, quod humana
- Page 112 and 113: consilium. [40] Constans dictus quo
- Page 114 and 115: Ira enim inflammat. Frendens, quod
- Page 116 and 117: Labere pinnis.[159] Cursu enim laps
- Page 118 and 119: Pernicibus ignea plantis:sicut cele
- Page 120 and 121: Cernimus adstantes nequiquam lumine
- Page 122 and 123: Aut quia vocem ipsam Graeci AUDEN v
- Page 124 and 125: concava vertebra vocantur, quia in
- Page 126 and 127: Laudatur primo prole puerpera [nato
- Page 128 and 129: meretrices fuerunt, quae transeunte
- Page 130 and 131: Ruminatio autem dicta [est] a ruma,
- Page 132 and 133: [22] Ipsi sunt et fibri, qui etiam
- Page 134 and 135: arenis, nec ullum indicium sui prae
- Page 136 and 137: aut aeris, aut carnium, aut frondiu
- Page 138 and 139: nominatur, propter quod circumcisa
- Page 140 and 141: vocibus dolentes vel suam mutatione
- Page 142 and 143: cur potius nomen non dedit uva mihi
- Page 144 and 145: occidit, appellaturque Boreus; alte
- Page 146 and 147: contrarius est. [16] Duo sunt autem
- Page 148 and 149: tractu vocari dicit, quod omnia ad
- Page 150 and 151: nuncupavit, ex qua ortus procedit;
- Page 152 and 153: Iudaeam et Arabiam, et surgens ab E
- Page 154 and 155: fluvium magnum Erimanthum; asbeston
- Page 156 and 157: centum viginti passibus divisa, qua
- Page 158 and 159: promuntorium Siciliae respiciens Aq
- Page 160 and 161:
I. DE CIVITATIBVS. [1] De auctoribu
- Page 162 and 163:
eam Capuam dictam, quod eius terra
- Page 164 and 165:
de tenebris eius ad lucem venire in
- Page 166 and 167:
calcentur atque extortae exprimantu
- Page 168 and 169:
[9] Conpascuus ager dictus qui a di
- Page 170 and 171:
virtutem salis et similiter oritur
- Page 172 and 173:
excedat; unguentis et ipse aptus. [
- Page 174 and 175:
[8] Cinaedia invenitur in cerebro p
- Page 176 and 177:
accensis permixta arena litoris, tr
- Page 178 and 179:
lapis concordiam habet; sola enim h
- Page 180 and 181:
[15] Medimna mensura est quinque mo
- Page 182 and 183:
earum natura flexibilis, quae quasi
- Page 184 and 185:
malorum flores Graeci BALAUSTION ap
- Page 186 and 187:
eius una parte sunt alba, altera vi
- Page 188 and 189:
IX. DE HERBIS AROMATICIS SIVE COMMV
- Page 190 and 191:
herba asperrima et spinosa. Struthi
- Page 192 and 193:
causa nomen illi dedit. Volvi appel
- Page 194 and 195:
Bucina cogebat priscos ad arma Quir
- Page 196 and 197:
XI. DE ARIETE. [1] Arieti nomen spe
- Page 198 and 199:
XXVIII. DE CIRCO. [1] Circus Soli p
- Page 200 and 201:
LI. QVID QVO PATRONO AGATVR. [1] Et
- Page 202 and 203:
praebet. Portemia navicula Syriatic
- Page 204 and 205:
infossos terra substernant, et lapi
- Page 206 and 207:
sit rubra et sanguineo proxima. Hae
- Page 208 and 209:
iuvenes, qui nudi exercentur in cam
- Page 210 and 211:
pallium muliebris vestis, deductum
- Page 212 and 213:
licet et segmentatas vestes dicamus
- Page 214 and 215:
sufficiat. [10] Iantaculum est prim
- Page 216 and 217:
expressa, a caelo vocata, quod est
- Page 218 and 219:
ostendere ad pronuntianda vada port