causa nomen illi dedit. Volvi appellati quod sint volubiles et rotundi. Asparagus, quod spinosa et aspera sit frutex eius,ex qua gignitur. [20] Capparis a Graecis nomen sumpsisse videtur, quod habeat in summitatibus rotunda seminumcapitula. Armoracia, hoc est lapsana. Lapistrus. Lapathia: haec in cibo sumpta stomachum confortat, Venerem reprimit.Carduus. [21] Eruca, quasi uruca, quod ignitae sit virtutis et in cibo saepe sumpta Veneris incendium moveat. Huiusspecies duae, quarum altera usualis, altera agrestis, acrioris virtutis; utraque tamen Veneris commovent usum.XI. DE ODORATIS OLERIBVS. [1] Apium dictum quod eo apex, id est caput, antiquorum triumphantiumcoronabatur. Hercules autem hanc herbam primus capiti circumtulit: nam nunc populum capite praeferebat, nuncoleastrum, nunc apium. Cuius radices efficaciter pugnant contra insidias venenorum. Eius generis sunt petroselinon,hipposelinon et oleoselinon. [2] Petroselinon vocatum quod sit similis apio et nascatur in petris montibusque praeruptis.Quod nos petrapium dicere possumus; SELINON enim Graece apium dicitur. Sed est summum ac probabileMacedonicum, gustu suave et odore aromatico. [3] Hipposelinon dictum quod sit durum et austerum. Oleoselinon,quod mollius folio et caule tenerum. [4] Feniculum Latini vocant quod eius thyrsi s<strong>eu</strong> radicis sucus acuat visum: cuiusvirtus traditur ut serpentes annuam senectutem eius gustu deponant. Hoc olus Graeci MARATHRON vocant. [5]Ligusticum a regione nomen accepit. Nascitur enim plurimum in Liguria, odore aromatico et gustu acri. [6] ANESONGraeci dicunt sive, ut Latini, anesum, herba omnibus cognita, acerrime fervens, mictualis. Anethum. Cyminum. [7]Coriandrum ex Graeco nomine sumptum, quod illi KORION vocant. Cuius semen in dulce vino datum proniores redditin Venerem; si supra modum dederis, amentiam nutrit. Canos etiam ex coriandro infici traditum est. Abrotanum.Caerefolium. [8] Ruta dicta quod sit ferventissima. Cuius altera agrestis atque virtute acrior; sed utraque ferventissimaeconprobantur. Hanc venenis repugnare mustelae docent, quae dum cum serpente dimicaverint, cibo eius armantur.Salvia. [9] Inula, quam rustici alam vocant, radice aromatica, odoris summi cum levi acrimonia. Menta; huius generasex.Liber XVIIIDE BELLO ET LVDISI. DE BELLIS. [1] Primus bella intulit Ninus Assyriorum rex. Ipse enim finibus suis nequaquam contentus, humanaesocietatis foedus inrumpens exercitus ducere, aliena vastare, liberos populos aut trucidare aut subicere coepit,universamque Asiam usque ad Libyae fines nova servitute perdomuit. Hinc iam studuit orbis in mutuo sanguine alternacrassare caede. [2] Quattuor autem sunt genera bellorum: id est iustum, iniustum civile, et plus quam civile. Iustumbellum est quod ex praedicto geritur de rebus repetitis aut propulsandorum hostium causa. Iniustum bellum est quod defurore, non de legitima ratione initur. De quo in Republica Cicero dicit (3,35): 'Illa iniusta bella sunt quae sunt sinecausa suscepta. [3] Nam extra ulciscendi aut propulsandorum hostium causa bellum geri iustum nullum potest.' Et hocidem Tullius parvis interiectis subdidit: 'Nullum bellum iustum habetur nisi denuntiatum, nisi dictum, nisi de repetitisrebus.' Civile bellum est inter cives orta seditio et concitati tumultus, sicut inter Syllam et Marium, qui bellum civileinvicem in una gente gesserunt. [4] Plus quam civile bellum est ubi non solum cives certant, sed et cognati; quale actumest inter Caesarem et Pompeium, quando gener et socer invicem dimicaverunt. Siquidem in hac pugna frater cum fratredimicavit, et pater adversus filium arma portavit. Lucanus (2,151):In fratrum ceciderunt praemia fratres.Item (2,150):Cui cervix caesa parentiscederet.[5] Bella itaque dicuntur interna, externa, servilia, socialia, piratica. Nam piratica bella sunt sparsa latronum per mariamioparonibus levibus et fugacibus, non solum navibus commeatus, sed etiam insulas provinciasque vastantibus. Quosprimum Gna<strong>eu</strong>s Pompeius post multam vastationem, quam terra marique diu egerant, mira celeritate conpressit acsuperavit. [6] Sicut autem bellum vocatur quod contra hostes agitur, ita tumultus quod civili seditione concitatur. Namseditio est dissensio civium, dicta quod seorsum alii ad alios eant. Alii aestimant dissensionem animorum seditionemvocari, quam Graeci DIASTATIN vocant. [7] Quo autem differat utrumque Cicero docet (Phil. 8,3): 'Potest enim,'inquit, 'esse bellum ut tumultus non sit. Tumultus autem esse sine bello non potest. Quid est enim aliud tumultus nisiperturbatio tanta ut maior timor oriatur?' Vnde etiam dictus tumultus, quasi timor multus. 'Gravius autem essetumultum quam bellum; nam in bello vacationes valent, in tumultu non valent.' [8] Differt autem bellum, pugna etproelium. Nam bellum universum dicitur, ut Punicum. Huius partes sunt pugnae, ut Cannensis, Thermensis. Rursus inuna pugna multa sunt proelia. Aliud enim in cornibus, aliud in media, aliud in extrema acie geritur. Bellum igitur esttotum, pugna unius diei, proelium pars pugnae est. [9] Bellum antea duellum vocatum eo quod duae sint partesdimicantium, vel quod alterum faciat victorem, alterum victum. Postea mutata et detracta littera dictum [est] bellum.Alii per antiphrasin putant dictum (eo quod sit horridum; unde illud (Virg. Aen. 6,86):Bella, horrida bella),
cum bellum contra sit pessimum.[10] Prelia dicuntur ab inpremendo, hostis hostem. Vnde et prela ligna quibus uva premitur. Pugna vocata eo quodinitio usus fuisset in bello pugnis contendere, vel quia primo bellum pugnis incipiebant. Vnde et pugna etiam duorumest aliquando et sine ferro. [11] Quattuor [autem] in bello aguntur: pugna, fuga, victoria, pax. Pacis vocabulum videtura pacto sumptum. Posterius autem pax accipitur, foedus primum initur. Foedus est pax quae fit inter dimicantes, vel afide, vel a fetialibus, id est sacerdotibus, dictum. Per ipsos enim fiebant foedera, sicut per saeculares bella. Alii foederadicta putant a porca foede et crudeliter occisa, cuius mors optabatur ei qui a pace resilisset. Vergilius (Aen. 8,641):Et caesa iungebant foedera porca.Foederis partes indutiae: et dictae indutiae quasi in dies otia.II. DE TRIVMPHIS. [1] Omne regnum saeculi huius bellis quaeritur, victoriis propagatur. Victoria dicta quod vi, id estvirtute, adipiscatur. Hoc est enim ius gentium, vim vi expellere. Nam turpis est dolo quaesita victoria. Certa autemvictoria est vel occisio hostis, vel [ex]spoliatio, vel utrumque. Non est autem iucunda victoria quae per inmensadetrimenta contingit: et hoc est, quod laudat Sallustius (Hist. 3,29) duces victoriam incruento exercitu deportasse. [2]Pompa dicta est Graeca significatione, APO TOU POMPEUEIN, hoc est publice ostentari. Praecedit autem victoriapompam, ideo quod ituris ad hoc certamen primum est victoriae votum. [3] Trop<strong>eu</strong>m dictum APO TES TROPES, id esta conversione hostis et fuga. Nam ab eo quod hostem quis fugasset merebatur trop<strong>eu</strong>m; qui occidisset, triumphum, quidictus est APO TES THRIAMBES, id est ab exultatione. Plenae enim victoriae triumphus debetur; semiplenaetrop<strong>eu</strong>m, quia nondum plenam est victoriam consecutus: non enim optinuit, sed fugavit exercitum. Haec tamen nominascriptores confundunt. Tranquillus (Prat. 109) autem triumphum Latine dicit potius appellatum, quod is, qui triumphansurbem ingrederetur, tripertito iudicio honoraretur: nam primum de triumpho duci concedendo exercitum iudicaresolitum erat, secundo senatum, tertio populum. [4] Erat autem Romanorum mos ut triumphantes quadrigis veherentur,ex illo quod soliti sint priores duces hoc habitu bella inire. Quicumque autem in conflictu vicisset, palma aureacoronabatur, quia palma stimulos habet; qui vero sine conflictu fugientem prostrasset, laurea, eo quod haec arbor sinespinis est. [5] Namque et purpuream et palmatam togam triumphantes induebantur, et scipionem cum sceptro in manugerebant ad imitationem victoriae Scipionis; licet et scipio baculum sit quo homines innituntur. Vnde et ille primusCornelius Scipio appellatus est, quia in foro pater eius caecus innixus eo ambulabat. Super scipionem autem aquilasupersedebat, ob indicium quod per victoriam quasi ad supernam nagnitudinem accederent. [6] Inde et colore rufoperliniebantur, quasi imitarentur divini ignis effigiem. Quod vero a carnifice contingebantur, id esse indicium ut adtantum fastigium evecti mediocritatis humanae commonerentur.[7] Duobus autem generibus deletur exercitus; aut internicione, aut dispersione. Sallustius (Hist. frag. inc. 6), 'Hostes,'inquit, 'oppressi, aut dilapsi forent.' Sic et utrumque Vergilius. Internicione (Aen. 1,69):Submersasque obrue puppis.Dispersione (Aen. 1,70):Aut age diversos et dissice corpora ponto.[8] Spolia hostium: praeda, manubiae, exuviae, partes. Praeda a praedando vocata. Manubiae, eo quod manibusdetrahuntur. Haec et exuviae ab exuendo dictae, quia exuuntur. Haec et partes a pari divisione pro personarumqualitate, et laborum iusta decisione. Spolia autem a palleis, quasi expallia; victis enim detrahuntur.III. DE SIGNIS. [1] Signa bellorum dicuntur quod ex his exercitus et pugnandi et victoriae receptui accipit symbolon.Nam aut per vocem tubae, aut per symbolon admonetur exercitus. [2] Legionum principalia signa: aquilae, dracones etpilae. Aquilae ideo, quod eadem avis Iovis in armis auspicio fuerit. Nam dum idem Iovis adversus Titanasproficisceretur, aquilam ei in auspicio apparuisse ferunt; quam ille pro indicio victoriae acceptam tutelae suaeauspicatus, eam legioni signum dedit; quo factum est ut deinceps militum signis committeretur. Cuius meminit Lucanusdicens (1,7): Signa pares aquilas et pila minantia pilis. [3] Draconum signa ab Apolline morte Pythonis serpentisinchoata sunt. Dehinc a Graecis et Romanis in bello gestari coeperunt. [4] Pilam in signo constituisse fertur Augustus,propter nationes sibi in cuncto orbe subiectas, ut maius figuram orbis ostenderet. [5] Vexillum et ipsud signumbellicum, tractum nomen habens a veli diminutione, quasi velxillum. Sub Romulo autem fasciculos feni pro vexillismilites habuerunt: hinc et manipuli appellantur; manipulos enim dicimus fasces feni quod manum inpleant. Ceterasigna diversis praelata imaginibus secundum militarem consuetudinem existunt, per quas exercitus permixtionemproeliorum agnoscitur.IV. DE BVCINIS. [1] Bucina est qua signum datur in hostem, dicta a voce, quasi vocina. Nam pagani agrestesque adomnem usum bucina ad conpita convocabantur: proprie ergo hoc agrestibus signum fuit. De quo Propertius (4,1,13):
- Page 1 and 2:
Etymologiarum sive Originumlibri XX
- Page 3 and 4:
enim ibi sonus eius. [8] V quoque l
- Page 5 and 6:
duo sunt: grammaticorum atque rheto
- Page 7 and 8:
Molossum, Â- | Â- Â-Tribrachym,
- Page 9 and 10:
obolo ad ea ponitur quae ad aliquid
- Page 11 and 12:
diminutionem, utputa "funemÂ' masc
- Page 13 and 14:
XXXV. DE METAPLASMIS. [1] Metaplasm
- Page 15 and 16:
[18] Hirmos est sententia continuat
- Page 17 and 18:
extulerat.Vbi non solum puppis, sed
- Page 19 and 20:
Congrua enim est similitudo de spec
- Page 21 and 22:
vitem et ad rubum; quod totum utiqu
- Page 23 and 24:
VI. DE TRIPERTITA CONTROVERSIA. [1]
- Page 25 and 26:
XV. DE GENERIBVS QVAESTIONVM. [1] G
- Page 27 and 28:
[18] Aliae responsivae, ut "illinc,
- Page 29 and 30:
Dialecticam et Rhetoricam. Dicta au
- Page 31 and 32:
dedicativum per reflexionem, ut: "O
- Page 33 and 34:
Mortaline manu factae inmortale car
- Page 35 and 36:
V.DE PRIMA DIVISIONE PARIVM ET INPA
- Page 37 and 38:
sol ipse distaret, et usque ad vert
- Page 39 and 40:
Adhibebatur autem non solum in proe
- Page 41 and 42:
XXXVIII. DE CARDINIBVS CAELI. [1] C
- Page 43 and 44:
LXIII. DE STELLARVM CVRSV. [1] Side
- Page 45 and 46:
versa, quae Graece ARKTOS appellatu
- Page 47 and 48:
thoracem vel pulmonem, PTUSIS dicit
- Page 49 and 50:
[3] Incensum dictum quia igne consu
- Page 51 and 52:
XVIII. DE PRIVILEGIIS. [1] Privileg
- Page 53 and 54:
suo deiecerit vel expugnaverit. [6]
- Page 55 and 56:
loquendi ecclesiasticus procedit. T
- Page 57 and 58:
consules, adhuc aera nondum erat. E
- Page 59 and 60:
haeresis abdicatur. [VMDCCXXII]. Iu
- Page 61 and 62:
Ezechielem Spiritus sanctus signifi
- Page 63 and 64:
in cera mucroneque aremus osseo.Gra
- Page 65 and 66:
[5] CYCLVS PRIMVS DECEMNOVENALIS.Lu
- Page 67 and 68:
XI. Kal. Mai. XVIII.[7]TERTIVS CYCL
- Page 69 and 70:
IV. Kal. April. XXI.E.III. Idus Apr
- Page 71 and 72:
C.VI. Idus April. XVIII.B.C. III. K
- Page 73 and 74:
quietis illius mysterium confirmare
- Page 75 and 76:
aliquo fuerimus opere detenti, ipsu
- Page 77 and 78:
Deo dicta sunt, ad totam pertinent
- Page 79 and 80:
quibus Dominus singulariter appella
- Page 81 and 82:
et vocati Throni quia illis condito
- Page 83 and 84:
Deum, sed secundum suam voluntatem.
- Page 85 and 86:
quod canit (Luc. 1,72): 'Memorare t
- Page 87 and 88:
Sacerdos autem nomen habet conposit
- Page 89 and 90:
contenti, vel ex eis geniti, dum re
- Page 91 and 92:
adstruunt Deos esse, contra illud q
- Page 93 and 94:
[3] Itaque haec vanitas magicarum a
- Page 95 and 96:
nominis invexit. [15] Daemonas a Gr
- Page 97 and 98:
Propterea et virgines ei servire di
- Page 99 and 100:
Hebraei et Syri. Omnes mediterranea
- Page 102 and 103:
[90] Daci autem Gothorum soboles fu
- Page 104 and 105:
Nam fastum regium non benivolentia
- Page 106 and 107:
unius familiae habitaculum est, sic
- Page 108 and 109:
[16] Adoptione quoque, quod humana
- Page 110 and 111:
Conubium autem non a nupta, sed a n
- Page 112 and 113:
consilium. [40] Constans dictus quo
- Page 114 and 115:
Ira enim inflammat. Frendens, quod
- Page 116 and 117:
Labere pinnis.[159] Cursu enim laps
- Page 118 and 119:
Pernicibus ignea plantis:sicut cele
- Page 120 and 121:
Cernimus adstantes nequiquam lumine
- Page 122 and 123:
Aut quia vocem ipsam Graeci AUDEN v
- Page 124 and 125:
concava vertebra vocantur, quia in
- Page 126 and 127:
Laudatur primo prole puerpera [nato
- Page 128 and 129:
meretrices fuerunt, quae transeunte
- Page 130 and 131:
Ruminatio autem dicta [est] a ruma,
- Page 132 and 133:
[22] Ipsi sunt et fibri, qui etiam
- Page 134 and 135:
arenis, nec ullum indicium sui prae
- Page 136 and 137:
aut aeris, aut carnium, aut frondiu
- Page 138 and 139:
nominatur, propter quod circumcisa
- Page 140 and 141:
vocibus dolentes vel suam mutatione
- Page 142 and 143: cur potius nomen non dedit uva mihi
- Page 144 and 145: occidit, appellaturque Boreus; alte
- Page 146 and 147: contrarius est. [16] Duo sunt autem
- Page 148 and 149: tractu vocari dicit, quod omnia ad
- Page 150 and 151: nuncupavit, ex qua ortus procedit;
- Page 152 and 153: Iudaeam et Arabiam, et surgens ab E
- Page 154 and 155: fluvium magnum Erimanthum; asbeston
- Page 156 and 157: centum viginti passibus divisa, qua
- Page 158 and 159: promuntorium Siciliae respiciens Aq
- Page 160 and 161: I. DE CIVITATIBVS. [1] De auctoribu
- Page 162 and 163: eam Capuam dictam, quod eius terra
- Page 164 and 165: de tenebris eius ad lucem venire in
- Page 166 and 167: calcentur atque extortae exprimantu
- Page 168 and 169: [9] Conpascuus ager dictus qui a di
- Page 170 and 171: virtutem salis et similiter oritur
- Page 172 and 173: excedat; unguentis et ipse aptus. [
- Page 174 and 175: [8] Cinaedia invenitur in cerebro p
- Page 176 and 177: accensis permixta arena litoris, tr
- Page 178 and 179: lapis concordiam habet; sola enim h
- Page 180 and 181: [15] Medimna mensura est quinque mo
- Page 182 and 183: earum natura flexibilis, quae quasi
- Page 184 and 185: malorum flores Graeci BALAUSTION ap
- Page 186 and 187: eius una parte sunt alba, altera vi
- Page 188 and 189: IX. DE HERBIS AROMATICIS SIVE COMMV
- Page 190 and 191: herba asperrima et spinosa. Struthi
- Page 194 and 195: Bucina cogebat priscos ad arma Quir
- Page 196 and 197: XI. DE ARIETE. [1] Arieti nomen spe
- Page 198 and 199: XXVIII. DE CIRCO. [1] Circus Soli p
- Page 200 and 201: LI. QVID QVO PATRONO AGATVR. [1] Et
- Page 202 and 203: praebet. Portemia navicula Syriatic
- Page 204 and 205: infossos terra substernant, et lapi
- Page 206 and 207: sit rubra et sanguineo proxima. Hae
- Page 208 and 209: iuvenes, qui nudi exercentur in cam
- Page 210 and 211: pallium muliebris vestis, deductum
- Page 212 and 213: licet et segmentatas vestes dicamus
- Page 214 and 215: sufficiat. [10] Iantaculum est prim
- Page 216 and 217: expressa, a caelo vocata, quod est
- Page 218 and 219: ostendere ad pronuntianda vada port