Эрине, мундай энциклопедиялык бшмд! тарихымыз дерек-TepiHiH кайнар кез! ретшде пайдалана бшмей, толыкканды тел тарихымыздыжазудын мумкш болмайтындыгы TyciHiicri. Мше, солфольклорлык туындыларды халкымыздыц б1рнеше мыц жылдыктарихынын дерек кездер1 репнде пайдалана бшудщ басты шарты,сол аркылы бугшге жеткен мэгнметтерд1, тарих гылымынын талаптарынасай, деректанулык талдаудыц отказу болып табылады. Ойткеш,«Шыгармалардьщ ауызша жасалатыны, халык жадында екшеленщ,жетшп сакталатындыгы, айтушылардыц дарын, бшм, тэж1рибесшеорай турш вариантты, версиялы болатындыгы, коллективтш сананыцбасымдыгы, туракты, дэстурл1 пркёетёрдщ, сарындардыц жш орыналатындыгы, 6ip туындыда талай заманныц елесщ бере алатын кепкабаттылык (полистадиялык) катар кездесепцщп, синкреттшксекшд1 сипаттар жалпы ауыз эдебиеп шыгармаларынын ортак нышаныболып есептеледь Сондай-ак фольклор жаратындыларындатарихи шындыктыц корытылып, суреттелш 6epinyi де езше тэн,езгеше болады».Сондыктан, пайда болу, сакталу жэне тарихи факплерщ бейнелеуёрекшешкгерше байланысты фольклорлык мэл1меттер ездершерекше деректанулык сыннан етпшущ кажет ететш деректер тобынажатады. Демек, тарих гылымынын непздершщ 6ipi ретшде, ецщгана калыптаса бастаган деректанудын басты багыттарынын 6ipi,сол ауыз эдёбиеп туындыларын хал кымыз тарихынын дерек кездер1ретшде талдау болуы тшс.Халкымыз емгрше катысты накты окига тарихын зерттеу барысындафольклорлык мэл1меттерд1 пайдалануда, немесе белгап 6ipфольклорлык туыидыны дерек кез1 ретшде арнайы карастырудаказак фольклортанушыларынын енбектершщ типзер кемегшщмол екендт даусыз. C e6e6i, оларда ауыз эдебиеп туындыларыныцтарихилыгын зерттеу багытында едэу1р icTep аткарылып, нактыгылыми нэтижелерге кол жетюзген фольлортанудын Heri3ri проблемаларыаныкталып, эдостемелер1 жасалынган. Мысалы, Р. Берд1бай:«Эпоста тарихи шындыктын бей не л е ну i деген аса курделт, теориялыкмэн! бар мэселе. Белгш 6ip туындыда тарихи шындыктын нактылыкамтылу зандылыгы кандай ёкенш ажырату - фольлортанудын енкурдел1 проблемаларыньщ 6ipi. Бул, кен магынасында алганда, эпо-151
ста шындык пен киялдьщ, керкемдш жинактауцын ара каты нас ынаньщтауга апаратын мэселе» —деп, фольклортанудыц туйщщ про*блемасы туралы айта келе: «Эпостанудыц эдттемелш мэселелертатты ецбегшде: «Тарихи романдардыи жасалу процесш талдаугажазушы-суреткердщ ез куэлпд, кунделпсгер!, хаттары, жинаган материалдары,замандастарыныц болжамдары кеп кемек керсетедо.Ал эуел баста ауызша жаратылган эпостыц «анатомиясын»жшктеп, болшектеп зерттеу анагурлым киын. Жазба эдебиет туындыларындаавторлык ацсар басым жатса, фольклор жаратыпысындахалыктык мурат алты кезекке шыгады. Оныц устше керкемдшсуреттеу тэсшндеп курдел1 айырмашылыктарды коссак, муныналгашкысында тнптецщру, соцгысында эсерлеу кунт болатынынаса елеуш фактор деп караймыз» - деп, жазба эдебиет пен ауызэдебиетшщ туындыларыньщ пайда болуын талдаудыц езщщк ерекшелйсгершжэне олардыц деректш айырмашылыктарын керсетедо.Сонымен катар, зерттеупп: «Эпикалык жыр халык еларшщбарлык сэттер1нде б1рдей ешм бермей, айрыкша дэу1рлерде ганаерекше дамитын елеуп1 мэселе» - деп, олардыц пайда болуыныцалгышарттары, ягни аса 6ip кажеттшисгер непзаде гана пайда болуce6enTepi туралы: «Халык езшщ еткендеп каЬармандык ютерш ескеTycipin, содан рухтануга, медет табуга аса зэру болган шактардагана бурыннан келе жаткан сарындар, ацыздар жаца дуниетанымтургысынан корытылып, тыц куатпен жацгырады» —дейд1. Осындайсебептерге байланысты эпикалык жырлардыц хронологиялыкTy6ipiH табудыц, «жасын» аныктаудыц киын болатындыгын айтакеле: «Эпостыц барлык варианттары мен версияларын жинап, талдаптексеру гана генезис туралы негурлым дурыс тужырым жасаугамумкщщк беред1. Осы тургыдан алып Караганда, эпостыц барлыкварианттарыныц жанр лык, поэтикальщ б тм ш жеке-жеке тексершшыгу гана улкен корытындылар, зацдылыктар ашуга жол салмак» -деп, накты эд1стемелйс усыныстар жасайды.Келтаршген мысалдардан казак галымдарыныц ецбектер1ндефольклорлык туындылардыц, кептеген жагдайда, деректану гылымыныцталаптарына сай карастырылгандыган байкауга болады.Демек, фольклортану мен деректанудын 6ipiH 6ipi толыктырыпотыратындыгы кумэназ. Бул улт мурасы - ауыз эдебиетш фоль-152
- Page 1 and 2:
и я я я я т т а я я !
- Page 3 and 4:
ББК 63.03 (2 Каз)А 90Бас
- Page 5 and 6:
непзде жазылмайтын
- Page 7 and 8:
I бел 1мДЕРЕКТАНУ ТЕ
- Page 9 and 10:
гылымыныц барлык с
- Page 11 and 12:
Казакстанныц тарих
- Page 13 and 14:
1.4 Деректанулык угы
- Page 15 and 16:
20 Уникальные источ
- Page 17 and 18:
2-m ap a yДЕРЕКТАНУ ТЕО
- Page 19 and 20:
таскыны жагдайында
- Page 21 and 22:
онда сол окига тура
- Page 23 and 24:
А.С. Лаппо-Данилевс
- Page 25 and 26:
романында 1916 жылгы
- Page 27 and 28:
(экстенсивл жол), со
- Page 29 and 30:
6api, адамзат ic-эреке
- Page 31 and 32:
практикалык тэиари
- Page 33 and 34:
казак когамтанушы
- Page 35 and 36:
Батые Еуропа жэне о
- Page 37 and 38:
3-mi кезен (1940-1956 жж.)
- Page 39 and 40:
ызба 4JI.H. Пушкаревт
- Page 41 and 42:
болуы турлер эволю
- Page 43 and 44:
3-т а р а уД Е РЕ К Т А
- Page 45 and 46:
Екшпп ден, аталган
- Page 47 and 48:
в) Деректанудын пай
- Page 49 and 50:
ректану гылымы арк
- Page 51 and 52:
Дегенмен, Батые Еур
- Page 53 and 54:
тусше бшу eHepi” - деп
- Page 55 and 56:
ше такырып ретшде к
- Page 57 and 58:
курайтын дэстурл1 к
- Page 59 and 60:
Уюметтщ 2005 жыллгы 1
- Page 61 and 62:
жан-жакты зерттеп-з
- Page 63 and 64:
4-т а р а уКАЗАК ЗИЯЛ
- Page 65 and 66:
Тертшшщен, Ш. Уэлих
- Page 67 and 68:
ды. Уппнпйден, ол ез
- Page 69 and 70:
Алаш зиялылары сия
- Page 71 and 72:
алып кедщ, екшнпден
- Page 73 and 74:
5. 2. Б1пэл Аспандияр
- Page 75 and 76:
Ец бастысы, галымда
- Page 77 and 78:
аталарымыздыц Балк
- Page 79 and 80:
жещске шынайы галы
- Page 81 and 82:
са, бугт де деректе
- Page 83 and 84:
Тертшшщен, О. Сулей
- Page 85 and 86:
Егер, адамга жад ка
- Page 87 and 88:
археологиялык казб
- Page 89 and 90:
85 б.], катып калган к
- Page 91 and 92:
Ушшппден, гылым ушш
- Page 93 and 94:
Атап айтканда, жумы
- Page 95 and 96:
Эрине, 6i3, зерттеушш
- Page 97 and 98:
тану гылымынын тал
- Page 99 and 100:
ондаган, жуздеген д
- Page 101 and 102: а) О бъективтш к при
- Page 103 and 104: нысты деректерд1 ке
- Page 105 and 106: Партиялык принципк
- Page 107 and 108: 7.3 Деректермен жумы
- Page 109 and 110: Зерттеу такырыбыны
- Page 111 and 112: Жазба деректерд! сы
- Page 113 and 114: б) аударма тэуелс1з
- Page 115 and 116: кептеген киындыкта
- Page 117 and 118: Дегенмен, непзп жаз
- Page 119 and 120: г) Деректщ пайда бо
- Page 121 and 122: ды. Тарихшыга койыл
- Page 123 and 124: жэне кандай жагдай
- Page 125 and 126: жэне элеуметпк фун
- Page 127 and 128: Кейде дерек жасауш
- Page 129 and 130: жупнсек, Эб^лхайыр
- Page 131 and 132: сешмдшп артады. Дер
- Page 133 and 134: Комитетшщ пленумын
- Page 135 and 136: мен касиеттерш кер
- Page 137 and 138: II бел1мКАЗАК; ТАРИХ
- Page 139 and 140: табылады деп айтуг
- Page 141 and 142: 2004 жылдан бастап М.
- Page 143 and 144: ызынан шыккан сезд
- Page 145 and 146: арналган «Нам хан»
- Page 147 and 148: кашан, калай пайда
- Page 149 and 150: эпикалык дэстурмен
- Page 151: фольклордын тарихи
- Page 155 and 156: хи (этнографиялык)
- Page 157 and 158: машунына эсер етет
- Page 159 and 160: * } *4 СТА1»ВН ||Ыа 4 FyCCR
- Page 161 and 162: Жылнамалардьщ мацы
- Page 163 and 164: 0 з кезшде XYIII гасыр
- Page 165 and 166: а) Жылнамажазушылы
- Page 167 and 168: а) жылдары керсетшм
- Page 169 and 170: экелетни белгш еме
- Page 171 and 172: ческие. На этих пре
- Page 173 and 174: болып шыкты. Сондык
- Page 175 and 176: ну гылымыньщ дамуы
- Page 177 and 178: ец басты ерекшелш м
- Page 179 and 180: 4-т а р а уЕ Ж ЕЛ П ДЭ
- Page 181 and 182: Казак эдебиетшщ зе
- Page 183 and 184: Тек кана колжазбал
- Page 185 and 186: бакылаулар мен кор
- Page 187 and 188: ерекш&шгш онын ете
- Page 189 and 190: “йерген” - жирен -
- Page 191 and 192: когам кайраткерЦ э
- Page 193 and 194: димшяпаи |ке?: р^иЩц
- Page 195 and 196: 1) сырткы белгшерше
- Page 197 and 198: басылымдар газет п
- Page 199 and 200: а) саласына карай:э
- Page 201 and 202: дарды айтпаганныц
- Page 203 and 204:
мэл1меттерщ толык б
- Page 205 and 206:
да партиянын “куат
- Page 207 and 208:
Демек, патша еюметш
- Page 209 and 210:
блемалармен немесе
- Page 211 and 212:
алынган мэл1меттер
- Page 213 and 214:
Кедес еюметс кез1нд
- Page 215 and 216:
1997 жылы улттык басы
- Page 217 and 218:
вития экономическо
- Page 219 and 220:
ютап палатасыньщ к
- Page 221 and 222:
матайлардьщ “Мата
- Page 223 and 224:
баршага белгш бурк
- Page 225 and 226:
Bi3 33ipre сезд1 осымен
- Page 227 and 228:
кыргыз езш “кыргыз
- Page 229 and 230:
Казак халкыньщ улт
- Page 231 and 232:
жаттарга, фото суре
- Page 233 and 234:
жазылады. Дегенмен
- Page 235 and 236:
0йткеш, олардыц Kefi6ip
- Page 237 and 238:
керген, езш бшген о
- Page 239 and 240:
жазгандары тугел д
- Page 241 and 242:
Ендеше, Орынборды б
- Page 243 and 244:
алгашкы кадымдарын
- Page 245 and 246:
облыстык кыргыздар
- Page 247 and 248:
С. Сейфуллин улы ез
- Page 249 and 250:
тецкерюше дешип, яг
- Page 251 and 252:
“Мшекей, келда муж
- Page 253 and 254:
энциклопедиялык бш
- Page 255 and 256:
1916 жылды жазынан ба
- Page 257 and 258:
7-т а р a yСАЯСИ ЦУГЫН
- Page 259 and 260:
топтагы кужаттарме
- Page 261 and 262:
вкшшпсе орай, 260 жыл
- Page 263 and 264:
жены, а также по адр
- Page 265 and 266:
дуниелер. Тергеу-со
- Page 267 and 268:
екен?” - деген мака
- Page 269 and 270:
80 жылдарындагы сая
- Page 271 and 272:
Хасеннщ айткандыгы
- Page 273 and 274:
1977 жылдыц 29 сэу1ршд
- Page 275 and 276:
Екшшщен, олардыц ку
- Page 277 and 278:
Fылыми максатта ара
- Page 279 and 280:
жэне калыптасуыныц
- Page 281 and 282:
жариялаган мэл1мет
- Page 283 and 284:
арасынан ез уйымын
- Page 285 and 286:
голы курдел! де, ман
- Page 287 and 288:
тарихнамасыныц да
- Page 289 and 290:
- жеке, топтык, элеу
- Page 291 and 292:
мен позициялардыц
- Page 293 and 294:
Ол зандык кужаттар
- Page 295 and 296:
комиссиялардьщ кыз
- Page 297 and 298:
ЭДЕБИЕТТЕРHerbri эдеб
- Page 299 and 300:
М А М УНЫК1Р1СПЕ .......
- Page 301 and 302:
6-тарау. ЖЕКЕ АДАМДЬ