и я я я я т т а я я

6api, адамзат ic-эрекеташц барысында жасалганнын жэне котамемхршщ сан-алуан кырлары туралы акпарат сакталганнын бэр!”деген аньщтама устемдж erri. Кеп жагдайда эт де езшщ позициясынсактап отырган бул аныктамада тарихи деректщ табигатыаныкталмай, онын тек функциясы (тарихи танымга кызмет ететан)гана керсетшген. Ресей Мемлекетпк Гуманитарлык университет профессорларыдайындаган “Источниковедение” атты оку куралындатарихи дерек шыгарма ретанде, адам жасаган мэдениет жемгаретшде карастырылган. Qcipece тарихи деректщ психологиялыкжэне элеуметпк табигатын тусшуге, сол аркылы тарихи манызыбар фактыларды зерттеуге жарамдылыгын аныктауга ерекше кецшбелшген.Тарихи дерек туралы бул ею тусшктщ, тарихи деректердщаныктамасында керсетшген бул айырмашылыктардын теренметодологиялык непздер] бар. вйткеш ол тарихи таным объектаеш,ягни тарихи кубылысты эр турл1 тусшуден туындаган. BipiHuiiаныктама тарихи еткеннщ 6ip варианттылыгынан (инвариантности),еткещц тарихи таным объекпсше айналдыруга итермелейтаноньщ белгш 6ip формада icKe асуынан туындаган. Б1рден 6ipмумкш болган еткеннщ (кубылыстыц) муюндтнше дэл моделшжасау мундай танымньщ бас методы болып табылады. Ал, окукуралыныц авторлары танымньщ методы еткендц реконструкциялау(кубылыстыц гылыми реконцтрукциясын жасау) ретшде тусшедо.Оныц непзшде —зерттеупп санасыныц (жэне психикасыныц да)бурын eMip сурген адамдардыц, ягни деректа жасаушылардыц санасымен(жеке психикасымен) диалогы жатыр. Диалог “басканы”(“еткеннщ адамын”), ягни дерек жасаушыны туйнуден басталады,оныц объективта (когамдык) Heri3i, “адам психикасыныц icKe асканжемкГ’ - тарихи дерек болып табылады. Тек солай гана туспццру барысындадерек жасаушыныц езшщ психикасын, индивидуальдыгын“кайта калпына” келтаруге мумкщвдк бередьЕгер, 6ipiHmi жагдайда кецш непзшен окига туралы деректепмэл1меттерге, оларды гылыми ецбектерде деректанулык талдаусызколдануга арналса, екшпп жагдайда кецш непзшен тарихиокиганыц деректе калай бейнеленгендшне, ягни деректерд1талдауга, сыннан етаазуге, дерекп имнщ, кандай максатта, калай28