Bloed Zweet & Tranen

wedstrijd. Dit bad wordt in 1892 de basis
van een nieuwe zwemvereniging DJK:
De Jonge Kampioen.
De eerste overdekte bassins in Nederland
komen aan het einde van de
19de eeuw dankzij particulier initiatief
tot stand. De initiatiefnemers zijn
vermogend en voelen zich verantwoordelijk
voor de beroerde hygiënische
omstandigheden waarin hun minder
bedeelde buurt- en plaatsgenoten leven.
Bij de bouw van de eerste overdekte
zwembaden speelt de bevordering
van de persoonlijke hygiëne een
belangrijke rol, naast het belang van
zwemmen. Veelvuldig wordt de functie
van de zweminrichting met die van
het badhuis gecombineerd. Ook in
architectonische zin ziet men baden
en zwemmen vaak in elkaars verlengde,
vaak met de Romeinse thermen als
richtsnoer.
Zo heeft het Zuiderbad – voorheen
een fi etsschool, maar in 1912 heropend
als zwembad met ultramoderne snufj es
als centrale verwarming en elektrisch
licht – een klassieke oriëntatie, evenals
het oorspronkelijke ontwerp van de
architecten Karel Muller en Jonas Ingenohl
voor de openbare zweminrichting
aan de Heiligeweg uit 1896.
Aanvankelijk vindt de gemeente de plannen
van bankier A. C. Wertheim voor een
overdekt zwembad aan de Heiligeweg
overbodig. Er is voldoende openbaar
zwemwater. Dat hier ook alle riolen op
uitkomen is voor de gemeente geen groot
bezwaar. Wertheim zet zijn plannen
echter door. Zo ontstaat in 1896 niet alleen
de oudste, overdekte zweminrichting in
80 | Nieuwe Openingen 7
ons land, maar ook het grootste overdekte
bassin van Europa. Het gebouw bestaat
uit een grote zaal met zwembassin. Aan
één kant is een cascade met groene planten.
Het souterrain bevat inrichtingen voor
damp-, hete lucht- en douchebaden en een
rustkamer. Aan de galerij liggen ruimten
met badkuipen. In 1995 wordt het zwembad
na jarenlange strijd gesloopt om plaats
te maken voor winkelcentrum Kalvertoren.
De aanleg van parken, speeltuinen, volkstuinen
en zwembaden is namelijk ook een poging om
onzedelijk gedrag en politieke onrust in het publieke
domein te voorkomen.
Omslag in denken
Dankzij de invoering van de achturige
werkdag wordt actief sporten ook voor
arbeiders beter mogelijk. Sporten is een
actieve vorm van vrijetijdsbesteding
geworden en doordat steeds meer
mensen die vrije tijd ook krijgen, groeit
de behoefte aan sportaccommodaties.
In de jaren twintig en dertig komt de
realisering van grote sportcomplexen
in ontwikkeling. De betrokkenheid
van de overheid hierin neemt toe, al
was de gemeente Amsterdam nog
altijd terughoudend waar het gaat
om de realisering van permanente
sportaccommodaties, zo blijkt uit haar
houding ten aanzien van het bad voor
de Olympische Spelen.
In 1928 wordt in Amsterdam de Olympische
Spelen gehouden. In de Schinkel achter
het Olympisch Stadion is een tijdelijk
olympisch zwembad gebouwd.