Koloniaal Verslag van 1916 - Koninklijke Bibliotheek

KOLONIAAL VERSLAG I»l«.
19 Hoofdstuk
werden onthaald. De belastingaanslag en het vorderen van
beerendiensten bleken evenwel l>i.j enkele kwaadwilligen tot
geheime vergaderingen in een ladanghuisje nabij ffatapang
Hilir aanleiding gegeven te hebben, waarin tot verzet werd
aangespoord. Dit verse! uitte zich aanvankelijk in de weiger
ring van een onderhoorige van Katapang om beerendiensten
te verrichten. Bij eene op 28 Mei door de politie aangevende,
doch mislukte poging om den bedoelden onwillige en een
drietal anderen, die zich in liet 'ladanghuisje hadden verhorgen,
gevangen te nemen, werden een dei' politieagenten en
een onderhoorige van Pasang Lela door de bende vennoord.
J)e bende week uit en liet mocht niet gelukken haar óp te
sporen, terwijl van de hoofden en de l>evo]king niet de minste
medewerking werd ondervonden. Een aan, de hoofden der
Keradjaan na Sembilan gestelde termijn van II dagen tot
uitlevering van de hendeleden verliep zonder eenig gevolg,
waarop de hoofden in Juli naar L&boehanbilik werden opgelonden,
in afwachting van de nader omtrent hen te nemen
beslissing. Voor verdere opsporingen werd aan den gezag-~
hebber de beschikking gegeven over 4 brigades gewapende
politie, doch. niettegenstaande veelvuldig patrouilleeren,
mocht het niet gelukken de bendeleden in handen te krijgen.
De belastinginning werd evenwel zonder stoornis voortgezet.
In September werd het patrouilleeren gestaakt; de opsporing
werd toen dooi' middel van spionnen voortgezet en had tot
gevolg dat verschillende aanhangers der bende konden WOfden
opgevat; zij zullen eerlang voor de kerapatan van Bila
worden terechtgesteld.
Nadat de hoofden in October te Eaboehanbilik, in tegenwoordigheid'van
den soetan van Bila, in de mesigit den eed
hadden afgelegd, dat zij. zich in den vervolge rustig zouden
gedragen, en zich borg stelden voor de handhaving van de
rust in hun gebied, werd, hun, met uitzondering van het hoofd
van Hatapang, wiens heulen met de.bende al te duidelijk was
gebleken en tegen wien rechtsingang is verleend, in Xovember
vergund naar hun land terug te keeren. De beslissing ,
omtrent de inlijving van de landschappen Keradjaan na
Sembilan en Keradjaan na Xepoeloeh bij Bila werd genomen
bij (iouv. Bt. 24 Dec. 1915 n°. 41. In verband met deze
gebiedsuitbreiding werd door den soetan van Bila op 7
Januari 1916 eene nieuwe korte verklaring afgelegd.
Het aantal zonen van inlandsche zelfbestuurders, landsgrooten
en hoofden Van aanzien dat onderwijsinrichtingen op
Java bezoekt, breidt zich uit. De belangstelling van de aanzienlijke
inlanders in de Delische. Serdangsche. Langkatsche
en Asahansche scholen blijft rdatig.
Evenals in 1914, breidde de Sarekat Islam in dit gewest
zich uit. Uitingen van haai - bestaan waren evenwel zwak en
droegen niet het karakter van eene godsdienstige beweging.
Uitbreiding van den Islam heeft, zij het dan ook geleidelijk,
plaats onder de nog heidensche bevolking der anderaf
deelingen Boven-Deli. Boven-Langkat, Asahan, Laboehanbatoe
en van de Mandau-streken (ouderafdeeling Siak). Het
Langkatsche zelfl>estuur richtte in éenige Maleische nederzetlinken
nieuwe bedehuizen op en regelde daar. gelijk het iu het
geheele landschap pleegt te-doen, den eeredienst. De stremming
van het verkeer niet Djeddiih tengevolge van den Europeeschen
oorlog was oorzaak, dat in het verslagjaar geen
lieden ter bedeviwart togen.
Op het einde van 1915 bedroeg het aantal Christenen in de
ouderafdeeling Simeloengoen 4620, tegen 3388'in hét voorafgegane
jaar. Evenals in vorige jaren moet deze Uitbreiding
wederom worden toegeschreven aan voortdurende immigratie
van Christen-Tobaneeaen, die riek op den sawahbouw toeleg-
Liin. In de ouderafdeeling Karolanden en in de Deli- en Serdangdoesoens
breidde het Christendom zich langzaam uit. De
in 1912 door den zendeling-leeraar W. F. WARU te Medan
opgerichte school (zie K. Y. 1914, kol. 16) werd in 191") door
SS leerlingen bezocht; 56 f'liineezen sloten zich bij de Methodist
Kpiscopal Church te Medan aan. Ongeveer 2 % der
B;itak-lx'volking is voor het Christendom gewonnen. De :{l)(l
zielen sterke Boomsch-katholieke gemeente te Medan opende
aldaar eene school, waaraan eene kostschool is Verbonden,
bestemd voor Klingaleezen : zij telt 55 leerlingen.
Was in 1914 de invloed van den ongunstigen econoinischen
toestand en van de werkeloosheid tengevolge van den Euro-
C, S 10. • 20
peeseben oorlog op* de misdadigheid merkbaar, in 1915 keerden
de gewone verhoudingen terug en verminderden zoowel
het aantal groole misdrijven als dat der politie, en koelie*
ordonnantie-overtredingen. Waar weggeloopeu contractkoelies
zich tot kleine benden vereenigden en de bevolking
beroofden, werd door het houden van razzia's de streek gezuiverd
en aan de onveiligheid spoedig een eiude gemaakt.
Ook in 1915 droeg de algemeene evenals de gewapende
politie, waarvan de eerste in dit gewest een zeer zware taak
heeft te vervullen, veel bij tot verzekering van rust en orde
en veiligheid van personen en goederen.
De gezondheidstoestand was over, het algemeen bevredigend.
Cholera en pokken, die in de aideèfing Deli en Serdang,
gedurende enkele -niaanden vele slachtoffers dreigden te
maken, konden, dank zij het krachtig ingrijpen van den ge-
-ueeskundigen.dienst en het bestuur, spoedig gestuit worden;
het aantal tegen de pokziekte ingeente en heringeënte per-
BOnen l>edroeg alleen in de genoemde afdeeling + 50 0(MJ. In
het overige gedeelte van het gewest vertoonden de genoemde
ziekten nek in geringe mate, behalve in het landschap Soeka
(onderafd. Karolanden), waar in Augustus 1915 de.cholera
zoodanig het hoofd opstak, dat deze streek l>esniet moest
worden verklaard; dooi' dadelijk ingrijpen was men de ziekte
spoedig meester en kon de besmetverklaring een maand later
weder worden opgeheven. Dysenterie kwam in verse lullende
afdeelingen voor, en wel bijzonder hevig in Asahan. In het
gesticht voor nielaatschen te Poeloe Si Tjanang werden 271
personen ondergebracht, terwijl de soortgelijke inrichting te
Lao Si Mono 222 verpleegden telde. Beri-beri werd veelal in
belangrijke mate waargenomen bij de panglong-koelies, die
hun bedrijf in moerassige streken van Bengkalis uitoefenen.
Het aantal in het panglong-hnspitanl verpleegde lijders bedroeg
846, met '66 sterfgevallen. Het aantal sterfgevallen
onder de contractkoelies op de ondernemingen bedroeg lVs%>
tegen 2% in 1914.
In November 1915 werd in 5 dorpen der ouderafdeeling
Karolanden eene ernstige ziekte onder het vee waargenomen.
Aanvankelijk meende men met veepest te doen te hebben,
doch ten slotte bleken surrah, septichaemia en pyroplasmose
in het spel te zijn. Tegen verdere verspreiding werden met
goeil gevolg krachtige maatregelen genomen. Het aantal aangetaste
beesten bedroeg 110. waarvan er 82 stierven.
In den toestand, waarin de handel in de laatste maanden
van 1914, tengevolge van den Europeeschen oorlog, verkeerde
(zie K. V. 1915, kol. 21 en 22). kwam eenige verbetering. De
invoer van rijst herstelde zich volkomen; hij was in 1915 zelfs
zoo groot dat de vraag naar dat voedingsmiddel kleiner was,
dan anders onder gewone omstandigheden het geval zou zijn
geweest. De aanvoer uit Europa van ijzerwaren was gering,
weshalve getracht werd deze artikelen uit Amerika te verkrijgen.
De slechte verbinding met dat werelddeel werkte
echter belemmerend op den toevoer, tengevolge waarvan de
prijzen sterk stegen. Ook de uitvoerhandel ondervond nog
steeds groote moeielijkheden door de voortdurend stijgende
vrachtprijzen en de hooge premies voor oorlogsschade. Deze
voor den uitvoer op zich zelf reeds ongunstige omstandigheden
deden zich bij den tabakshandel dubbel gevoelen, daar
de uitkomsten van den oogst bovendien zeer 'ongunstig waren.
Voor den handel in tabak, waarvan de prijzen aanvankelijk
goed w'ar.en, behoort 1915 tot de slechtste jaren sedert den
aanvang van de tabaksteelt. De meeste cultuurinaatschappijen
hebben getoond kapitaalkrachtig genoeg te zijn om
onder die omstandigheden door te werken. De afscheep van
rubber, vooral die naar de Yereenigde Staten van Amerika,
ging geregeld door; de prijzen, ook die door plaatselijke opkoopers
Wsteed, waren zeer bevredigend.
Voor boschvoortbrengselen' konden weder , eenigszins
hoogere prijken w-orden bedongen, zoodat de uitvoer daarvan
weder is toegenomen.
De eigenlijke binnenlandsche handel was over het algemeen
levendig; zij verschafte aan een groot deel der bevolking een
goed bestaan. •
De uitkomsten van de rijstteelt waren over het algemeen
bevredigend. De in 1914 en 1915 gedane opnemingen van de
Padang Poelau en van de vlakten nabij Bandar 1'asir Meudogei
(Asahan) hebben aangetoond, dat deze streken niet