KOLONIAAL VERSLAG <strong>1916</strong>. :>,-2( Hoofdstuk
KOLONIAAL VERSLAG <strong>1916</strong>. 88 Hoofdstuk C, §§ 17 en 18. 84 «• ! : 1 De wegens verzet te Soekaboenii in bewaring gestelde gewezen mede-regent <strong>van</strong> Belomaroe, I Karandjalemba alias Tomé Dompo, aan wien in 1914 vergund was naar zijn geboorteland terug te keeren (zie K. V. 1915, kol. 33/34), kwam in Juni 1915 aldaar aan en werd door hoofden en bevolking met veel onderscheiding ont<strong>van</strong>gen. Eene dadelijk door hem gewaagde poging om den invloed <strong>van</strong> Sigi in het landschap Towaeli (onderafd. Poso), dat vroeger onder de opperheerschappij <strong>van</strong> Sigi stond, te vergrooten mislukte door de spoedige tusschenkomst <strong>van</strong> het bestuur geheel. Verder heeft hij tot dusver het bestuur geen moeielijkheden in den weg gelegd. In Januari <strong>1916</strong> kwamen ongeveer 30 mannen, vrouwen en kinderen <strong>van</strong> de kampong Bangga — de mannen gewapend — in enkele andere kampongs <strong>van</strong> het landschap Sigi en eischten <strong>van</strong> de bewoners de belofte, dat zij f^een belasting betalen, geen heerendiensten verrichten en Christen worden zouden. De mensehen in de door het troepje bezochte kampongs waren verstandig genoeg alles te beloven wat gevorderd werd en de leden <strong>van</strong> de bende als waanzinnigen te behandelen. Inderdaad moet hier aan een soort godsdienstwaanzin gedacht worden. De betrokkenen lieten zich eenigen tijd later door den magaoe <strong>van</strong> Sigi, wien zij verklaarden door den duivel bezeten te zijn, den duivel uitbannen en kwamen kort daarna in heerendienst "aan den weg uit. Deze beweging verliep eerst geheel in het begin <strong>van</strong> Maart, nadat een drietal personen, die de voornaamste aanstokers schenen te zijn geweest, onschadelijk waren gemaakt. I Tondei, bestuurster <strong>van</strong> de landschappen Sigi en Belomaroe (afd. Midden-Celebes) werd, op haar verzoek, eervol <strong>van</strong> hare waardigheid ontheven. Tevens werden beide landschappen vereenigd tot. één landschap onder den naam Sigi- Biroemaroe (Gouv. Bt. 17 Dec. 1915 n°. 42). In dezelfde afdeeling werden bij Gouv. Bt. 17 Dec. 1915 n°. 41 de landschappen Banasoe. Tobakoe en Lindoe samengevoegd met het landschap Eoelawi, onder den bestuurder <strong>van</strong> laatstgenoemd landschap, en traden Papa I Woente af als bestuurder <strong>van</strong> het landschap Pebato (Gouv. Bt. 3 Dec. 1915 n°. 41) en Ha'dji Hoesin als bestuurder <strong>van</strong> het landschap Walea (Gouv. Bt. 2 Juni 1915 n°. 16). Hunne waardigheid is tijdelijk opgedragen onderscheidenlijk aan den bestuurder <strong>van</strong> het landschap Lage en dien <strong>van</strong> het landschap Oena Oena. De veiligheid <strong>van</strong> personen en goederen was over het algemeen gunstig. Op het eiland Groot-Sangi (afd. Menado) werd door <strong>van</strong> buiten de onderafdeeling Sangi afkomstige Mohammedanen, zonder daartoe door de betrokkenen aangezocht te zijn, aan jong en oud de besnijdenis verricht, hetgeen zij ook trachtten te doen bij Christenen op de eilandjes Boekid en Noesa, waardoor groote ontstemming werd gewekt. Nadat <strong>van</strong> bestuurswege tegen die lieden was opgetreden, werd <strong>van</strong> verdere pogingen niets meer vernomen. Op de genoemde eilandengroep en in de afdeeling Bolaang Mongondou kwamen eenige bekeeringen <strong>van</strong> heidenen tot den Islam voor, terwijl in de 8 17. MEN AM). k: § 18. Al LXBOINA. afdeeling Midden-Celebes het Mohammedanisme zich langzaani bleef uitbreiden. In de onderafdeeling Poso der genoemde afdeeling nam het aantal Christenen eenigszins toe, terwijl in de onderafdeeling Paloe het Leger des Heils voortging met het verkondigen <strong>van</strong> het E<strong>van</strong>gelie. Behalve op de Talaud-eilanden, waar 930 personen aan koorts stierven, was de gezondheidstoestand in de afdeelingen Menado en Corontalo over het algemeen goed. Dé in 1914 in de laatstgenoemde afdeeling geheerscht hebbende cholera was in het begin <strong>van</strong> 1915 zoo goed als verdwenen. In de afdeelingen Midden-Celebes en Bolaang Mongondou was de gezondheidstoestand bepaald ongunstig; gedurende vele inaanden 'heerschten in die afdeelingen besmettelijke buikziekten met cholera-achtige verschijnselen, waaraan, voor zoover bekend, 881 personen bezweken. Op 13 November 1915 moest de zeeplaats Paloe en op 6 December de zeeplaats Donggala wegens cholera besmet worden verklaard. Dank zij de door het bestuur genomen krachtige maatregelen, was de om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> de ziekte bij het einde des jaars zeer verminderd. In de Minahasa kwamen eenige gevallen <strong>van</strong> kwaden droes voor onder de paarden en <strong>van</strong> besmettelijke borstziekte onder de varkens. In de afdeeling Gorontalo heerschte onder de karbouwen, runderen en paarden pyroplasmose, welke ziekte tal <strong>van</strong> slachtoffers maakte. De algemeene toestand <strong>van</strong> den handel bleef ook gedurende 1915, hoofdzakelijk tengevolge <strong>van</strong> den oorlog, gedrukt. Door de lage prijzen, die voor de hoofdvoortbrengselen <strong>van</strong> het gewest, namelijk copra, damar en rotan, betaald'werden, was de koopkracht <strong>van</strong> de bevolking gering. Tengevolge hier<strong>van</strong> en <strong>van</strong> de stijging der prijzen <strong>van</strong> de in voergoederen, was de afzet <strong>van</strong> die goederen gering. Door Japanners worden pogingen gedaan om met hunne waren de Europeesche invoerartikelen te verdringen, voor welk doel eene ongeregelde verbinding Japan—Menado wordt onderhouden. De binnenlandsche handel ondervond ook min of meer de gevolgen <strong>van</strong> den oorlog. De uitkomsten <strong>van</strong> den rijstbouw bleven, tengevolge <strong>van</strong> de droogte in de eerste maanden <strong>van</strong> 1915, over het algemeen beneden de verwachting. De koffieteelt, die in de onderafdeeling Amoerang (afd. Menado) weder begint op te leven, leverde een redelijk beschot op. De maïsoogst was in de afdeelingen Menado en Bolaang Mongondou zeer gunstig en in de afdeelingen Gorontalo en Midden-Celebes bevredigend. Over de uitkomsten <strong>van</strong> de zeevisch<strong>van</strong>gst viel niet te klagen. De Eoeang (Sangi-eilanden) en de Sopoetan (Minahasa) vertoonden een enkelen keer eenige verhoogde werking. Op 16 Juni 1915 werd een op een kanonschot gelijkend geluid gehooid, afkomstig <strong>van</strong> laatstgenoemden vulkaan, terwijl enkele dagen tevoren noordwestelijk <strong>van</strong> dien berg'een dunne aschregen viel. Met betrekking tot het opleven <strong>van</strong> het verzet in West- I j bevolking bevolking hare negorijen negorijen grootendeels grootendeels verbrand verbrand en geheel Ceram in April en Mei 1915 (zie K. V. 1915, kol. 37) is I verlaten had. Het ïnacbtsvertoon had ten gevolge, dat de tot sedert gebleken,'dat de radja <strong>van</strong> Waesamoe en diens zwager [ j verzet gedwongen gedwongen bevolking bevolking <strong>van</strong> Eiring — die het bivak daaraan schuldig* waren. Eerstgenoemde had de bevolking aldaar verder <strong>van</strong> veel hulp was — en die <strong>van</strong> eenige andere wijl gemaakt, dat het Gouvernement door den oorlog in , . negorijen negorijen zich met hare hoofden hoofden kwam melden. melden. Niettemin Niettemin ; Europa geen soldaten meer beschikbaar had en daarom het • bleven in Augustus nog verscheidene kampongs het verzet oogenblik gunstig was om ons uit Ceram te verdrijven. Einde ! volhouden, volhouden, doch door den, tengevolge tengevolge <strong>van</strong> veranderden veranderden Mei waren, behalve die <strong>van</strong> een viertal negorijen, alle Berg- : patrouillegang, patrouillegang, uitgeoefenden uitgeoefenden druk, was de tegenstand tegenstand reeds Alfoeren bewesten Honitetoe in opstand. Door de militaire half September gebroken. Na de onderwerping <strong>van</strong> het bende- macht werd in Juni een tocht ondernomen <strong>van</strong> Lohia Fala j hoofd Naten Naten met een dertigtal volgelingen in Januari <strong>1916</strong>, naar Eiring, op welken tocht aan onze zijde verscheidene "j "1 kon het verzet als geheel geëindigd worden beschouwd. De verliezen werden geleden, terwijl bleek dat de 'kwaadwillige opstand kostte ons aan dooden 7 en aan aan gewonden 49 man. Handelingen der Staten-Generaal. Bijlagen. <strong>1916</strong>—1917. 5. Ned.-Indië. 5
- Page 1 and 2: KOLONIAAL VERSLAG VAN 1916. I. NEDE
- Page 3 and 4: Hoofdstuk 0. s 2. ö Legioen van^fa
- Page 5 and 6: i) Hoofdstuk C, § 3 § .'{. AU Kil
- Page 7 and 8: 13 Hoofdstuk C, §§ 5 en 8. lijkv
- Page 9 and 10: KOLONIAAL VERSLAG 1916. 17 Hoofdstu
- Page 11 and 12: \ KOLONIAAL VERSLAG lUHi. 21 Hoofds
- Page 13 and 14: gebracht, toonde zich niet deze reg
- Page 15 and 16: » 29 • Hoofdati k 0, | r>. go li
- Page 17: 32,/ ' Hoofdstuk 0, 8 10. minden be
- Page 21 and 22: KOLONIAAL VERSLAG 1910. 87 Hoofdstu
- Page 23 and 24: 41 Hoofdstuk C, § 20. uit de lands
- Page 25 and 26: 45 Hoofdstuk D, § 1. Ter vervangin
- Page 27 and 28: 49 • Hoofdstu k D, | I. 50 gepasp
- Page 29 and 30: KOLONIAAL VERSLAG I«M«. 58 Hoofdl
- Page 31 and 32: 7 Hoofdstuk D, S 5. 5. KONINKLIJK K
- Page 33 and 34: KOLONIAAL VERSLAG l!»H». Al Hoofd
- Page 35 and 36: 66 Hoofdstuk E, §§ 4 en 5. Havend
- Page 37 and 38: KOLONIAAL VERSLAG l!M«. 69 Hoofdst
- Page 39 and 40: Hoofdstuk P, ss , 7 en 8, 6. MILITA
- Page 41 and 42: verpleging van de werklieden was ov
- Page 43 and 44: Hl Hoofdstuk H. Mei ingang van 8 De
- Page 45 and 46: 85 Hoofdstuk J, afd. I. n'. 565) is
- Page 47 and 48: 80' Ordn. in tyd. St. 1915 aöi. 46
- Page 49 and 50: KOLONIAAL VERSLAG l!MO. 98 Hoofdstu
- Page 51 and 52: •> 97 Hoofdstuk Ontginning door i
- Page 53 and 54: 101 Hoofdstuk .1, afd. IV en V. huu
- Page 55 and 56: 105' • • Hoofdstuk .1, afd. Vil
- Page 57 and 58: ÏD'.I Hoofdstuk K, afd. I. (onder
- Page 59 and 60: KOLONIAAL VERSLAG 191». L18 Hoofds
- Page 61 and 62: 117 Hoofdstuk K, afd. I. - De ïior
- Page 63 and 64: 121 Hoofdstuk K, afd. n. n. KUNSTEN
- Page 65 and 66: 125 Van de mededeelingen op Mohanii
- Page 67 and 68: Sedert uit. pecember 1911 zijn, het
- Page 69 and 70:
KOLONIAAL VERSLAG l«M«. |:;:l Hoo
- Page 71 and 72:
137 Hoofdstuk ]., afd. I. L. KOLONI
- Page 73 and 74:
UI • Hoofdstuk llintns en reeden.
- Page 75 and 76:
u r» Voor het grondverzet van den
- Page 77 and 78:
I KOLONIAAL VERSLAG 1916. 149 Hoofd
- Page 79 and 80:
158 Hoofdstuk M, afd. | .'. lAXUSKA
- Page 81 and 82:
1.77 . Hoofdstuk Het aantal aanhali
- Page 83 and 84:
Jfil Hoofdstuk M. afd Belasting op
- Page 85 and 86:
166 Hoofdstuk in liet vorige jaar,
- Page 87 and 88:
I(S« Bij Gouv. Bt. 80 Mei 1916 n°
- Page 89 and 90:
V KOLONIAAL VERSLAG 1916. 17!! Hoof
- Page 91 and 92:
177 . » ' Hoofdstuk onderging, als
- Page 93 and 94:
181 Hoofdstuk Volpens eene ruwe sch
- Page 95 and 96:
l«r> Hoofdstuk en de iu liijbl. In
- Page 97 and 98:
KOLONIAAL VERSLAG 191Q. 18!) Hoofds
- Page 99 and 100:
KOLONIAAL VERSLAG I!>!«>. 193 Hoof
- Page 101 and 102:
197 Hoofdstuk 0, iifd. I en II Do g
- Page 103 and 104:
201 Aan den groothandel wen! op sta
- Page 105 and 106:
KOLONIAAL VERSLAG 1910. 205 Hoofdst
- Page 107 and 108:
20» Hoofdstuk 0,;0M. V. geen enkel
- Page 109 and 110:
213 Hoofdstuk O, afd. V en VI. KOLO
- Page 111 and 112:
'217 Hoofdstuk O, afd. VI. JTedoA-k
- Page 113 and 114:
221 Hoofdstuk dan 1' 50 u f 51. Toe
- Page 115 and 116:
226 Hoofdstuk- ton, tegen 1353 ton
- Page 117 and 118:
229 •' , Hoofdstuk O, afd. VI. 38
- Page 119 and 120:
238 De coprahandel in liet genoemde
- Page 121 and 122:
237 Hoofdstuk O, afd. VJ. voer van
- Page 123 and 124:
041 Hoofdstuk V, afd. I. GOUVERNEME
- Page 125 and 126:
KOLONIAAL VERSLAG 1916. 24b Hoofdst
- Page 127 and 128:
if 249 Hoofdstuk I', afd. I. ' Uulv
- Page 129 and 130:
KOLONIAAL VERSLAG ÏOIÖ. 258 Hoofd
- Page 131 and 132:
ajöf '• Hoofdstuk omstreken (met
- Page 133 and 134:
KOLONIAAL VERSLAG 11*16. 2fil Hoofd
- Page 135 and 136:
üCf> Hoofdstuk P, afd. III. zamen
- Page 137 and 138:
'MiU Hoofdstuk P, afd. III ra IV. I
- Page 139:
Kol. 7, regel 40 v. I>., staat: bou