Toelichting op archeologische waarden- en ... - Belvedere

RAAP-RAPPORT 1688
door de van oorsprong 14e-eeuwse hervormde
kerk, het 18e-eeuwse kasteel Merkenburg, het
klooster, de stadsgracht en het omvangrijke
AMK-terrein ten oosten van de stad.
Herwijnen
Het dorp Herwijnen ontstond in de Vroege
Middeleeuwen tussen 650 en 750 op de
stroomrug van de Waal. Herwijnen heeft zich in
de loop der eeuwen gevormd als een langgerekt
dijkdorp (Stenvert, 1999). Kenmerkend voor
Herwijnen zijn de diverse kasteelterreinen en de
vluchtberg met de middeleeuwse kerk.
Spijk
Spijk is een klein dorp, ontstaan in de Vroege
Middeleeuwen op een oeverwal van de Linge.
In de loop der tijd is er een langgerekt dijkdorp
ontstaan. Na de Tweede Wereldoorlog is er bij
de kerk kernvorming ontstaan. Kenmerkend
voor het dorp is de hervormde kerk uit de 13e
eeuw (Stenvert, 1999). De belangrijkste vindplaatsen
tot nu toe zijn het kasteel Spijk en de
middeleeuwse kerk van Spijk.
Vuren
De nederzetting Vuurn ontstond tussen de jaren
850 tot 950 op de oeverwal van de Waal. Vuren
ontleent haar naam aan het woord “vooraangelegen”.
Als gevolg van de vele overstromingen
werd Vuren tussen de 10e en 13e eeuw bedijkt.
De Vurense bevolking groeide geleidelijk gedurende
de eeuwen, ondanks de vele overstromingen
en afwateringsproblemen. Halverwege
de 19e eeuw werd het fort bij Vuren aangelegd.
Dit maakte deel uit van de Nieuwe Hollandse
Waterlinie (De Heerlijkheid Vuren, 2008).
Andere belangrijke vindplaatsen zijn kasteel
Tumelenborg en de middeleeuwse kerk.
130
5.3.7 Oude woongronden
In het rivierengebied worden oude woongronden
op de meeste plaatsen gekenmerkt door het
voorkomen van archeologische vindplaatsen
uit zowel de Prehistorie als de Romeinse tijd en
de Middeleeuwen. De oude woongronden zijn
deels gekarteerd tijdens vroegere bodemkarteringen,
waarbij een donker gekleurde humeuze
laag is herkend. Deels betreft het archeologische
bodemkarteringen. Oude woongronden
kunnen als zones met een hoge archeologische
verwachting worden opgevat.
5.4 Beperkingen van het onderzoek
Een essentiële beperking van de archeologische
waarden- en verwachtingskaart is dat deze
voornamelijk betrekking heeft op nederzettingsterreinen
waarvan het verspreidingsbeeld door
een ruimtelijk (landschappelijk) verwachtingsmodel
verklaard kan worden. Aan de basis van
deze verwachtingsmodellen ligt de koppeling
tussen ruimtelijke variabelen enerzijds (terreingradiënten,
bodemgeschiktheid en waterhuishouding)
en de verwachte locatiekeuzefactoren
voor de verschillende cultuurgemeenschappen
anderzijds. Van andere typen vindplaatsen,
zoals depots en offerplaatsen, wegen en
grafvelden, is de ruimtelijke verspreiding niet
of slechts in geringe mate gekoppeld aan
landschappelijke variabelen, hoewel ze vaak
wel een duidelijke ruimtelijke relatie (ligging,
afstand) met nederzettingsterreinen vertonen.
Hoewel deze vindplaatsen een archeologische
verwachting vertegenwoordigen, blijven ze bij
het beschrijven van de verwachte archeologische
waarden, grotendeels buiten beschouwing.