Taalmodellen Fries - Informatie- en Kennispunt Fryslân

More documents

Recommendations

Info

Dit laat onverlet dat de intentie vanuit het Handvest duidelijk is: Ouders dienen de mogelijkheid te krijgen jonge kinderen in voorzieningen voorafgaand aan het formele leren te laten opvangen in de zich nog ontwikkelende moedertaal, in Fryslân in ieder geval zowel het Fries als het Nederlands. Deze intentie wordt ook uitgesproken in de nota ‘De natuurlijke plaats van het Fries, Nota taalbeleid Provincie Fryslân 2003-2007’. ’Het taalbeleid is er op gericht mensen tegemoet te komen in het gebruik van hun eigen taal (p.11)’. In de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven gaat het vooral om het vergroten van de kwantiteit en de kwaliteit van het aanbod in de Friestalige en tweetalige centra (p.18). Vanuit het perspectief zorg stelt de Provincie: ‘Juist in situaties waarin mensen in een afhankelijke situatie verkeren, mag er geen onduidelijkheid bestaan over het goede recht het Fries te kunnen gebruiken’ (p.15). Het behoeft geen toelichting dat jeugdigen per definitie in een afhankelijkheidsrelatie staan. Vanuit deze gedachte zijn de Rechten van het Kind opgesteld. Deze Rechten zijn door Nederland ondertekend. Jeugdigen die door ouders in een opvangsituatie zijn geplaatst, zouden in Fryslân in principe dus de mogelijkheid moeten hebben in de eigen taal te worden opgevangen. De bovenstaande argumentatie is vooral een defensieve, een positionering van een minderheidstaal vanuit de verkregen rechten. Een positiever argumentatie voor het belang van een tweetalige opvoeding in Fryslân, kan worden gegeven vanuit het opvoedingsperspectief in Fryslân zelf. Tweetalige kinderen blijken eigenschappen te hebben waardoor ze meer gericht zijn op de betekenis van taaluitingen, dan op fonologische kenmerken van taal. Daardoor kunnen ze gemakkelijker een nieuwe taal aanleren. Uit internationaal onderzoek is gebleken dat het bieden van onderwijs in de minderheidstaal in de voorschoolse periode geen nadelige gevolgen hoeft te hebben voor het verwerven van de meerderheidstaal, en daaraan verbonden, het schoolsucces. De Friese jeugd dient de kans te krijgen om een positieve houding te ontwikkelen naar beide talen en om evenwichtig tweetalig te worden. Dit kan door vooral het gebruik van het Fries als minderheidstaal al op jonge leeftijd te stimuleren en de ontwikkeling van tweetaligheid als leerlijn in het basisonderwijs serieus te nemen. De kans dat zij ook kunnen genieten van, en bijdragen aan de typisch Friese culturele uitingen, zoals literatuur, zang en toneel wordt daarmee groter. Het vergroten van de kwantiteit van de tweetalige-, en friestalige voorschoolse educatie kan worden bereikt middels het actief implementeren van een bewust taalbeleid in voorschoolse voorzieningen. Het vergroten van de kwaliteit van het aanbod in de voorschoolse voorzieningen, zal vooral gericht moeten zijn op het vergroten van de didactische kwaliteit van het taalaanbod in deze kindercentra. In de praktijk betekent dit dus vooral de noodzaak van taalbeleid voor alle Friese kindercentra. Op dit moment zijn het de gemeenten die formeel invloed kunnen uitoefenen op de kwaliteit, door in hun vergunningen voor de kinderdagopvang en peuterspeelzalen (aanvullende) kwaliteitseisen te stellen. Voor de kinderdagopvang, gastouderopvang en buitenschoolse opvang geldt dat, naast de gemeentelijke vergunning, een Algemene Maatregel van Bestuur van kracht is, waarin door het Rijk kwaliteitseisen worden gesteld. Dit zijn de ‘Tijdelijke Kwaliteitsregels Kinderopvang’. Er ligt een wetsvoorstel ‘Wet Basisvoorziening Kinderopvang’. De invoering van deze wet is vertraagd. De bedoeling is nu deze wet te laten ingaan per januari 2005. In het huidige wetsvoorstel 5 staat: ”Daar waar naast de Nederlandse taal, de Friese taal of een streektaal in levend gebruik is, kan de Friese taal of de streektaal mede als voertaal worden gebruikt”. Wanneer deze wet is ingevoerd, zullen de gemeenten geen directe invloed meer hebben op de kwaliteitsregels in de kinderdagopvang. 5 Tweede nota van wijziging WBK d.d. 21 november 2003. 8
Een aantal kwaliteitskenmerken zal tot 2007 via een Algemene Maatregel van bestuur worden vastgesteld. Het toezicht op de naleving van deze kwaliteitseisen wordt op uniforme wijze uitgevoerd door de GGD. Er wordt naar gestreefd de kwaliteit daarna vooral via een stelsel van zelfregulering te regelen 6 . Bij zelfregulering kan gedacht worden aan het door de branche zelf ontwikkelde kwaliteitsstelsel met HKZ-certificering. Taalbeleid raakt de kwaliteit van proceskenmerken, dat wil zeggen de interactie tussen de beroepskrachten, de kinderen en de fysieke omgeving. Naast het Europese Handvest hebben we te maken met het Landelijke Beleidskader Onderwijsachterstandenbeleid 7 . De VVE-regeling is hier inmiddels in opgenomen, zodat wij die niet apart bespreken. Intentie van het GOA-beleid is jeugdigen die risico’s lopen op onderwijsachterstand extra kansen te bieden. Een belangrijk aandachtspunt van het GOAbeleid is de ontwikkeling van de Nederlandse taal. Dit vanuit de constatering uit onderzoek dat een taalachterstand in het Nederlands bij de start van het formele leren, de kans op achterstand in het onderwijs aanzienlijk vergroot. Het GOA-beleid wil kinderen uit risicogroepen op taalachterstand Nederlands en kinderen met een vastgestelde taalachterstand dan ook extra aandacht geven middels het aanbieden van voor- en vroegschoolse taalstimulerende programma’s. Hierbij is gekozen voor de methoden ‘Kaleidoscoop’ en vooral ‘Piramide’, in combinatie met screenende taken in het kader van de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV). Deze taken en methoden richten zich slechts op de ontwikkeling van de Nederlandse taal. Een andere optie zou moeten zijn Fryslân in de gelegenheid te stellen het Fries in de voorschoolse periode te versterken, alvorens het Nederlands als instructietaal te introduceren. Ook ontbreekt het nog aan screeningsmethoden voor het detecteren van een taalachterstand in het Fries. De huidige landelijk uitgewerkte regeling botst met de intentie in het eerder genoemde Handvest. Fryslân biedt het Rijk uitstekende mogelijkheden voor het opbouwen van expertise op het gebied van meertaligheid in relatie tot onderwijs. Het Rijk zou deze situatie beter kunnen benutten dan nu het geval is. Vanuit het landelijk onderwijsbeleid is tot nu toe weinig gerichte aandacht geweest voor de specifieke situatie in het meertalige Fryslân en de relatie tussen taalontwikkeling van kinderen hier enerzijds en schoolsucces anderzijds 8 . Landelijk onderwijsachterstandsbeleid richt zich vooral op de problematiek rond allochtonen 9 en ouders met weinig opleiding in het algemeen. In de Provinciale nota: ’De natuurlijke plaats van het Fries’, vinden we al wel aandacht voor de noodzaak te zorgen voor Friestalig materiaal in onze voor- en vroegschoolse kindercentra en voor het onderzoeken van de taalontwikkeling van jonge kinderen (p.18/21). Uit het VVE-beleid, en daarmee de nadruk op implementatie van het programma ‘Piramide’ in Fryslân, blijkt dat landelijk- en provinciaal beleid op de lokale werkvloer niet altijd met elkaar sporen. Hierboven is een aantal factoren genoemd die het realiseren van een provinciaal taalbeleid, waar ieder tevreden mee is, bemoeilijken. Het doel van deze notitie is een voorstel te doen voor een provinciaal kader voor taalbeleid in voor- en vroegschoolse voorzieningen, met het accent op de leeftijd 0-4 jaar. Het gegeven voorschoolse kader moet gezien worden als onderdeel van een programmatische benadering van taalstimulering dat zonder onderbreking doorloopt tot en met het beroepsonderwijs, zoals dat beschreven is in het “Plan fan Oanpak Frysk yn it Underwiis”. Hieronder wordt verwoord waarom de voorgestelde aanpak zo belangrijk wordt gevonden. 6 Derde nota van wijziging WBK d.d. 6 februari 2004. 7 LBK-GOA, 2002-2005. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. 8 Zie ook Toon, jrg 6, no. 2 februari 2003: ’De kansen van taalondersteunend onderwijs’. p.26 9 Onder allochtoon wordt hier verstaan mensen uit een andere etnische groep, met een andere cultuur en/of uit een ander land, die hun eigen taal/talen en culturele regels thuis actief in de communicatie met hun kinderen gebruiken. De generatie na overkomst waartoe deze personen behoren of hun formele nationaliteit is hier niet relevant. 9
Page 1 and 2: alig, twatalich, voorschoolse , peu
Page 3 and 4: 4. Valkuilen Isoleren taaldoelen va
Page 5 and 6: NOTITIE TAALMODELLEN FRIES Opvoeden
Page 7: Inhoudsopgave pagina Hoofdstuk 1 7
Page 10 and 11: Bij voldoende draagvlak voor deze n
Page 14 and 15: Het is vanzelfsprekend dat iedereen
Page 16 and 17: De meerderheid van de kinderen in d
Page 18 and 19: De conclusie is dat er wetenschappe
Page 20 and 21: 9. Geen van de in het onderzoek ben
Page 22 and 23: Fase 3 (3-4 jaar): - Spreken in een
Page 25 and 26: Hoofdstuk 3 Drie didactische modell
Page 27 and 28: Om de taalscheiding zo duidelijk mo
Page 29 and 30: ontwikkeling van de taalvaardigheid
Page 31 and 32: Voor de anderstalige allochtone kin
Page 33 and 34: C. Het Nederlandstalig programma Ke
Page 35: Redenen voor ouders om te kiezen vo
Page 38 and 39: Verwacht wordt dat het aantal kinde
Page 40 and 41: Het in samenwerking met onder ander
Page 42 and 43: Op landelijk niveau zal aandacht ge
Page 44 and 45: Aanbevolen wordt alvorens deze dida
Page 46 and 47: Bijlage 2 Concretisering planning t
Page 48 and 49: Bijlage 3 Voorbeelden dagprogramma
Page 50 and 51: Geraadpleegde literatuur BFTK (2001

Taalmodellen Fries - Informatie- en Kennispunt Fryslân

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?