Taalmodellen Fries - Informatie- en Kennispunt Fryslân

Voorwoord
Doel van deze notitie is het stimuleren van taalbeleid in de voor- en vroegschoolse
periode. Wij hopen dat deze notitie kan leiden tot:
1. Het verbreden van de kennis over de taalontwikkeling van jonge kinderen in een
meertalige situatie.
2. Het vergroten van de motivatie van ouders, voor- en vroegschoolse voorzieningen en
beleidsmakers in Fryslan om bewust aandacht te besteden aan de taalontwikkeling
van jonge kinderen in het algemeen, en het Fries in het bijzonder.
3. Het bewust implementeren van didactische taalmodellen in voor- en vroegschoolse
voorzieningen, ter ondersteuning van een tweetalige opvoeding van kinderen in
Fryslân.
4. Het initiëren, faciliteren en uitvoeren van gericht onderzoek naar de effecten van
deze modellen op de taalontwikkeling van jonge kinderen, zodat we beter in staat
zijn een bij onze specifieke situatie passend beleid te ontwikkelen en implementeren.
We moeten voor taalbeleid in Fryslân terugvallen op internationaal onderzoek en dat
vertalen naar onze situatie. Dat is echter niet altijd mogelijk, omdat onze situatie op
bepaalde aspecten afwijkt. Zo kunnen de resultaten van de aanpak in Ierland 1 niet
voorspellen hoe de taalontwikkeling van jonge kinderen er met eenzelfde aanpak hier
uit zal zien. Allereerst is het verschil tussen het Engels en Iers groter dan tussen het
Fries en het Nederlands. Bovendien is de taalomgeving in en om het kindercentrum
niet per definitie gelijk.
Met onderzoeksresultaten uit onze eigen situatie kunnen wij bijdragen aan een optimaal
lokaal, regionaal, landelijk onderwijs- en taalbeleid. We geven ouders daarmee feiten in
handen op basis waarvan zij beter onderbouwd keuzes kunnen maken. Bovendien
kunnen wij een bijdrage leveren aan de internationale kennisvorming over de
ontwikkeling van jonge kinderen in een meertalige situatie.
In het uit te voeren onderzoek zal niet alleen aandacht moeten zijn voor de
taalontwikkeling van kinderen in de verschillende programma’s, maar ook voor sociaalemotionele
aspecten. Er is namelijk geen enkel wetenschappelijk resultaat voor handen
dat laat zien in hoeverre een bepaald taalprogramma (bijv. een Friestalig programma, of
een tweetalig programma waarbij één leidster altijd Fries tegen de kinderen spreekt, en
de andere leidster altijd Nederlands) het welbevinden van een kind in de voorschoolse
instelling beïnvloedt. Theoretisch beschouwd zou opvang in een “andere taal” de
communicatie tussen leidster en kind kunnen belemmeren, en daarmee van invloed
kunnen zijn op het wel of niet “thuis voelen” van het kind. Deze theoretische
mogelijkheid hebben we ook benoemd in de gepresenteerde didactische modellen. In de
praktijk wordt dit door instellingen die werken met een taalprogramma echter niet of
nauwelijks herkend. Aan de andere kant zijn het juist deze sociaal-emotionele aspecten
die andere instellingen doen afzien van het kiezen voor een duidelijk didactisch model.
Wetenschappelijk onderzoek op dit terrein zal van grote waarde zijn voor de
voorschoolse instellingen in Fryslân voor het bepalen van hun taalbeleid.
Deze notitie zal worden besproken met vertegenwoordigers van overheden en
voorzieningen die betrokken zijn bij taalbeleid voor deze leeftijdsgroep.
1 Hickey, T.(2001). Early Immersion Education in Ireland: Na Naíonraí. Institiúid Teangeolaíochta Éireann,
1997. Dublin.
8