Taalmodellen Fries - Informatie- en Kennispunt Fryslân

Te verwachten effecten op de kinderen
In het algemeen mag worden verwacht dat een jong kind na 3-4 maanden een nieuwe
tweede taal grotendeels begrijpt. Naarmate het kind vertrouwder is met de tweede taal
zal het meer in die taal gaan praten, zodat de taalontwikkeling ook actief wordt
gestimuleerd
Communicatie
De meeste Friestalige kinderen zullen in hun omgeving al veel met Nederlands in
aanraking zijn gekomen, zodat zij tenminste het Nederlands verstaan. Friestalige peuters
die geen Nederlandstalige omgeving gewend zijn zouden problemen in de communicatie
kunnen ervaren. Hun nog grote gevoeligheid voor non-verbale uitingen compenseert dat
voor een deel in het spel met andere peuters. Voor de Friestalige kinderen, en
anderstalige allochtone kinderen is er een grotere kans op gevoelens van onveiligheid,
maar de Friestalige kinderen zullen de veiligheid ervaren dat de groepsleid(st)ers hen
tenminste wel kan verstaan en begrijpen. De communicatie met Nederlandstalige
kinderen levert geen problemen op.
Taalstimulering
De ontwikkeling van het Nederlands als tweede taal wordt bij Friestalige kinderen extra
gestimuleerd. De moedertaal van de Friestalige kinderen (FT1) daarentegen krijgt geen
versterking. Omdat het Nederlands als dominante taal al overal om het kind heen
aanwezig is, zal het kind de Nederlandse taal ook als belangrijkste taal gaan waarderen.
Het Fries wordt een taal voor ‘onder ons’.
Allochtone kinderen met een andere taalachtergrond kunnen vroegtijdig oefenen met het
Nederlands als tweede taal. Dat zal een positief effect op meertaligheid kunnen hebben,
mits tegelijkertijd de moedertaal voldoende waardering en stimulering blijft krijgen 57 .
De moedertaal van de Nederlandstalige kinderen wordt verstevigd en uitgebreid.
Daarmee wordt deze taal een stevige basis voor het verwerven van een tweede taal. Het
Nederlandstalige kind wordt echter vroegtijdig contact en oefening met de Friese taal
onthouden, zodat de kans op een vroegtijdige actieve ontwikkeling van tweetaligheid erg
klein wordt.
Randvoorwaarden
* De leidsters beheersen zowel de Friese als de Nederlandse taal, opdat Friestalige
kinderen altijd goed worden begrepen.
* Groepssituatie: in de ideale situatie zijn de peuters in de groep voor de helft
Nederlandstalig, zodat de Friestalige en allochtone kinderen in het vrije spel met elkaar
ook voldoende met het Nederlands kunnen oefenen. Dit oefenen kan bovendien
gestimuleerd worden door invloed uit te oefenen op de samenstelling van de groepjes
kinderen tijdens de ‘vrije’ spelactiviteiten.
* In samenspraak met de ouders wordt van ieder kind bij plaatsing een zogenaamde
’taalkaart’ 58 aangelegd, zodat de leid(st)ers altijd weten wat de eerste taal is van de in de
groep geplaatste kinderen. Op basis van deze taalkaart kan een inschatting van het
taalniveau worden gemaakt. Op basis van de taalkaart wordt het concrete
taalprogramma toegesneden op de kenmerken van de geplaatste kinderen. Zie bijlage 2.
* Er is voldoende Nederlandstalig en Friestalig educatief materiaal aanwezig.
* Door de beperkte kennis en ervaring die met deze situaties (in Fryslân) is opgedaan,
is externe inhoudelijke ondersteuning voor de beroepskrachten een must.
57 Voor deze kinderen is namelijk het risico aanwezig dat niet alleen de verdere ontwikkeling van de moedertaal
wordt afgeremd, maar dat er vanuit onveilige gevoelens ook een ambivalente houding naar het Nederlands
ontstaat, met risico’s voor ook de Nederlandse taalontwikkeling als gevolg daarvan. In: L. Verhoeven, Detectie
van taalachterstand, in: N. Bleichrodt en Fons J.R. van de Vijfer, red. (2001), Diagnostiek bij allochtonen,
mogelijkheden en beperkingen van psychologische tests. Swets & Zeitlinger, Lisse.
58 Een taalkaart is een overzicht van de talen die de betrokken opvoeders met de kinderen spreken. Op grond
van deze taalkaart kan een groepsoverzicht worden gemaakt van de thuistalen van de kinderen en het
ingeschatte taalniveau.
30