Taalmodellen Fries - Informatie- en Kennispunt Fryslân

Uitgangspunt is het stimuleren van tweetaligheid bij de kinderen. De taal waarop het
accent ligt bij de start van kinderen in deze (speel-)leerlijn kan echter verschillen. De
modellen moeten immers in de brede context van de opvoedingssituatie worden geplaatst,
waarbij de opvoeding thuis, alsmede de ervaringen in het kindercentrum, als de
belangrijkste invloeden op de ontwikkeling van de kinderen worden beschouwd. De
modellen zijn:
A. Het Friestalige programma
B. Het tweetalige programma
C. Het Nederlandstalig programma
Per didactisch model zal worden beschreven welke effecten worden verwacht van het
model, en welke randvoorwaarden nodig zijn om deze effecten te bereiken. Bij ieder model
worden de verwachte voor- en nadelen voor de Friestalige- en Nederlandstalige kinderen
genoemd. Zoals eerder vermeld moeten de groepsleidsters in de praktijk ook rekening
houden met anderstaligen met een andere etnische of culturele achtergrond. Daar waar
dit van belang wordt geacht als overweging bij het kiezen van een model, besteden we
daarom ook aandacht aan te de verwachten effecten voor anderstalige kinderen met een
andere etnische achtergrond.
De invloed uit de omgeving op de taalontwikkeling van jonge kinderen is erg complex.
Talen in het gezin, taalgebruik in de buurt, taalgebruik door ouders, broertjes en zusjes,
het kijken naar de televisie, en tegenwoordig ook het spelen met de computer, zijn
bijvoorbeeld factoren die van invloed zijn op het aanleren van taal. Het is echter
onmogelijk om al deze factoren in een taalmodel te bespreken en het effect van al deze
factoren op het taalgebruik van de kinderen te voorspellen. Deze didactische modellen
beperken zich dan ook tot de meest relevante omgevingsfactoren in de omgang met de
kinderen.
Het is mogelijk het taalbeleid uit te breiden naar de communicatie vanuit het
kindercentrum met ouders of andere organisaties. Het zou mooi zijn als alle kindercentra
deze communicatie in zowel het Nederlands als het Fries (kunnen) voeren. Het stimuleren
van het Fries zou bovendien gekoppeld kunnen worden aan ouderactiviteiten, zoals
ouderavonden. Het zelf ook actief betrokken zijn van de ouders bij het taalprogramma van
het kind zal de taalontwikkeling van het kind positief beïnvloeden. Praktische
mogelijkheden voor activiteiten voor ouders -ouderprogramma’s- dienen echter elders te
worden uitgewerkt.
In het vorige hoofdstuk is aandacht gevraagd voor het belang van het aanbrengen van
‘taalscheiding’ in meertalige situaties. Het aanbrengen van taalscheiding in een meertalig
kindercentrum is een belangrijk aandachtspunt bij het geven van taaladviezen en het
bedenken van taalprogramma’s. Voor het aanbrengen van een taalscheiding zijn
verschillende mogelijkheden bedacht, zoals het scheiden van talen via de sprekers, de
activiteiten of gekozen vaste ‘taaldagen’. Of de ene strategie beter is dan de andere is niet
bekend. Er is immers nog geen onderzoek gedaan naar de effecten van verschillende
voorschoolse didactische taalmodellen op de ontwikkeling van tweetaligheid Fries en
Nederlands bij kinderen in Fryslân.
Met behulp van de didactische modellen laten we zien op welke manieren die taalscheiding
voor het jonge kind praktisch kan worden georganiseerd. Daarbij kan volgens Baker
gekozen worden voor de volgende strategieën 48 :
Taal volgt persoon. De ene groepsleid(st)er spreekt consequent Fries, de andere
Nederlands. De ‘taal volgt persoon’ strategie wordt vanuit ontwikkelingspsychologisch
perspectief vaak als één van de meest succesvolle strategieën gezien. Jonge kinderen
richten zich nog erg op de leid(st)er.
48
C.Baker & S.P.Jones, eds (1987) Encyclopedia of Bilingialism & Bilingual Education. Multilingual Matters Ltd.,
Clevedon, UK.p.586-589
22