Taalmodellen Fries - Informatie- en Kennispunt Fryslân

Hoofdstuk 4
Aanbevelingen
In het hiervoor beschreven hoofdstuk is een voorstel gedaan voor een drietal modellen. De
eerder beschreven visie op taalontwikkeling en meertaligheid, en de verzamelde
internationale ervaringsgegevens met meertalige situaties vormden daarvoor het
uitgangspunt. Her en der zijn randvoorwaarden benoemd en kanttekeningen geplaatst
Dit hoofdstuk begint met een situatieschets van het werkveld. Gepoogd wordt een indruk
te geven van de wijze waarop nu veelal met meertaligheid wordt omgegaan en de
randvoorwaarden waaronder wordt gewerkt. Deze informatie is vooral van belang voor
beleidsmakers bij het inschatten van de aanpassingen die nog nodig zijn als men met één
van de hiervoor beschreven modellen gaat werken.
Bij het ontwikkelen van beleid wordt de voorschoolse periode gezien als een onderdeel van
de keten van organisaties die met elkaar een longitudinale taalleerlijn kunnen afspreken.
Naast de voorschoolse voorzieningen moeten we dan denken aan basisonderwijs,
voorgezet onderwijs, beroepsonderwijs en zorgvoorzieningen. Omdat de invloed van
taalprogramma’s in de voorschoolse voorzieningen los van een sluitende aanpak weinig
effect heeft, is in dit afsluitende hoofdstuk voor een breed perspectief gekozen.
De praktijk in de sector kinderopvang
Op dit moment bezoeken de meeste jonge kinderen tenminste vanaf de leeftijd van 2,6
een peuterspeelzaal. Peuterspeelzalen worden bezocht door peuters in de leeftijd van 2 à
2½ - 4 jaar. Meestal is er een vaste leidster, die ondersteund wordt door een vrijwilliger of
ouder. In een aantal kindercentra is inmiddels begeleiding door een team van twee
leidsters gerealiseerd. Een peutergroep in de peuterspeelzaal is over het algemeen redelijk
stabiel van samenstelling. De meeste peuters krijgen twee dagdelen per week, in een circa
2½ uur durend programma, gedurende tenminste 1 jaar, gerichte taalstimulering
aangeboden.
Een toenemend aantal kinderen maakt gebruik van een opvangvoorziening, in de vorm
van kinderdagverblijven of een gastgezin. De meeste kinderen komen 2 - 6 dagdelen per
week, afhankelijk van de opvangbehoefte van de ouders. Zij worden opgevangen door een
team groepsleid(st)ers, waarvan er altijd twee op de groep staan. Zowel de kinderen in de
groep, als de leid(st)ers kunnen dus per dagdeel wisselen.
Het dagprogramma in de peuterspeelzaal en in het kinderdagverblijf lijkt erg op elkaar. De
inhoudelijke werkbegeleiding in de voorschoolse periode is in vergelijking met het
onderwijs nauwelijks ontwikkeld.
De meeste voorschoolse kindercentra in Fryslân zijn twee – of zelfs meertalig. Daarmee
bedoelen wij, dat er in een groep kinderen zijn geplaatst die een verschillende moedertaal
hebben. In de meeste situaties is dat Fries of Nederlands. Niet alle groepsleid(st)ers
beheersen echter het Fries in voldoende mate om een goed taalmodel voor de kinderen te
kunnen zijn.
In de meeste kindercentra wordt nog geen expliciet taalbeleid gevoerd. Pragmatisch wordt
meestal aangesloten bij de taal van de geplaatste kinderen. Een aantal kindercentra kiest
voor het Nederlands als instructietaal, omdat men ervan uitgaat dat iedereen dat kan
verstaan. De meeste Friestalige kinderen verstaan wel Nederlands; niet alle
Nederlandstalige kinderen verstaan Fries, zo is de veronderstelling. In de dorpen wordt
vaker voor Fries als instructietaal gekozen dan in de stedelijke gebieden. In veel
kindercentra zullen de talen Fries en Nederlands door elkaar worden gebruikt, omdat er in
het programma nog relatief weinig groepsgerichte activiteiten plaatsvinden. De meeste tijd
is vrij spel. De meeste talige interactie vindt plaats tussen de kinderen zelf, of rechtstreeks
tussen leid(st)er en kind.
33