Poenae sunt servanda - DSpace at Open Universiteit

3.7.4 Duitsland
Naar Duits recht zijn de typische kenmerken van een arbeidsovereenkomst: de toezegging om arbeid te verrichten
tegenover de verplichting van de wederpartij tot het betalen van loon, terwijl deze arbeid, met in achtneming van de
overeenkomst, elke vorm kan aannemen (§ 611 BGB - Vertragstypische Pflichten beim Dienstvertrag). Duitsland
heeft ILO-Verdrag 95 niet geratificeerd, omdat een wettelijke basis ontbreekt om te kunnen voldoen aan het gestelde
in artikel 7 lid 2 van het verdrag. 256 Desalniettemin wordt ook hier de tijdige betaling van het loon beschermd.
Op grond van § 614 BGB (Fälligkeit der Vergütung) dient het loon telkens te worden voldaan, na afloop van de
periodes op basis waarvan het berekend wordt. Doorgaans betreft het daarbij een maand. 257 Wanneer het loon niet
tijdig wordt voldaan dan is de werkgever van rechtswege in verzuim, tenzij het uitblijven van de prestatie te wijten
is aan omstandigheden waarvoor hij niet verantwoordelijk was (§ 286 lid 2 en 3 BGB - Verzug des Schuldners). Het
gevolg daarvan is dat de werknemer vanaf dat moment aanspraak heeft op vertragingsrente, welke op grond van
artikel § 288 lid 1 BGB (Verzugszinsen) 5% bedraagt boven de ‘basisrente’. Deze basisrente wordt krachtens § 247
lid 1 BGB (Basiszinssatz) tweejaarlijks vastgesteld aan de hand van de Basis-herfinancieringstransactierente van de
Europese Centrale Bank. Als gevolg van de economische crisis bedraagt de basisrente momenteel slechts 0,12%,
zodat de totale vertragingsrente slechts 5,12% per jaar bedraagt. 258 Vertragingsrente is verschuldigd over het bruto
loon. 259 Als gevolg van de niet-tijdige betaling staat de werknemer tevens een opschortingsrecht ten dienste (§ 273
lid 1 BGB - Zurückbehaltungsrecht), waarbij echter de beginselen van goede trouw in acht moeten worden genomen
(§ 242 BGB - Leistung nach Treu und Glauben). Er dient daarvoor sprake te zijn van een wezenlijke vertraging van
een substantieel deel van het loon. In Duitsland bestaan er geen specifieke bepalingen die de tijdige betaling van
loon moeten waarborgen. 260
Het Duitse recht lijkt gezien het bovenstaande niet te beschikken over afdoende sancties, zoals deze in Verdrag 95
worden geëist. In geval van niet-tijdige betaling kan de werknemer immers enkel gebruik maken van een
opschortingsrecht, of aanspraak maken op vertragingsrente. Door koppeling daarvan aan de Basisherfinancieringstransactie,
valt de rente bovendien lager uit ten tijde van onderbesteding, op welk moment het
gevaar van loonbetalingsachterstanden juist toeneemt. Omtrent het al dan niet bestaan van
loonbetalingsachterstanden in Duitsland zijn mij geen gegevens bekend geworden.
3.8 Conclusie
Als gevolg van de Tweede Wereldoorlog veranderden maatschappelijke - en economische inzichten. Het belang van
wettelijke bescherming van het loon werd daardoor steeds meer ingezien, hetgeen leidde tot Verdrag 95.
Het verdrag voorziet met 27 artikelen in een systeem van loonbescherming, dat gebaseerd is op vijf pijlers: (1) de
vorm en de wijze van loonbetaling, (2) de vrijheid om het loon naar eigen inzicht te kunnen besteden, (3) de plicht
tot informatie, (4) de loongaranties en (5) de handhaving. Dat het loon tijdig moet worden voldaan wordt
256
Committee of Experts ILO 2003, p. 294.
257
Committee of Experts ILO 2003, p. 215.
258
.
259
BAG, Großer Senat, Beschl. 7 maart 2001, GS 1/00: ‘Der Arbeitnehmer kann die Verzugszinsen nach § 288 Abs. 1 Satz 1 BGB aus der in
Geld geschuldeten Bruttovergütung verlangen’.
260
Committee of Experts ILO 2003, p. 229.
42