Aaneenschrijfregelkennisbegripsbeïnvloeding - Igitur - Universiteit ...

Aaneenschrijfregelkennisbegripsbeïnvloeding
Op basis van de beschikbare theorie wordt verwacht dat het foutief spatiëren van
samenstellingen resulteert in begripsproblemen (H1) en dat het beheersen van de
aaneenschrijfregel daar een significante invloed op heeft (H2). Naar aanleiding van het artikel
van Gernsbacher (1993) kan voorspeld worden dat regelkenners meer last zullen ondervinden
van foutief gespatieerde samenstellingen dan niet-regelkenners, maar dat zij de correct
gespelde varianten sneller zullen verwerken. De meest voorkomende samenstellingsfout is het
losschrijven van woorden die aaneengeschreven hadden moeten worden. Het onterecht
vastschrijven van woorden komt veel minder vaak voor. Met dit als uitgangspunt kan gesteld
worden dat het waarschijnlijk is dat gevonden effecten groter zijn in geval van foutief
losgeschreven samenstellingen dan in het geval van de foutief aaneengeschreven variant (H3
& H4).
3.2 Methode
Om tot een antwoord op de bovenstaande vragen te komen, is een leesexperiment opgezet.
Als basis voor dit experiment dienen leestijden: over het algemeen wordt aangenomen dat er
een verband bestaat tussen leestijd en begrip. Singer (1990) zegt hierover het volgende:
“The processes of understanding discourse are time-consuming, and the reading time of a
message provides an excellent on-line reflection of these processes.” (Singer, 1990)
Ook uit de literatuurstudie is gebleken dat de verwerking van fouten in een tekst invloed heeft
op de leessnelheid. Omdat leessnelheid een goede indicator is voor de moeite die het kost om
een tekst te begrijpen, zal deze variabele een belangrijke rol spelen in dit onderzoek.
In dit experiment krijgen proefpersonen een dertigtal zinnen via een computerscherm
te lezen tijdens een zogenoemde self paced reading task met moving window-techniek. Dit
houdt in dat men een scherm te zien krijgt met aanvankelijk een leeg kader, waarin een zin in
delen zal verschijnen. Door middel van een knop kan men steeds zelf bepalen wanneer een
nieuw deel van de zin opgeroepen wordt. Na de eerste druk verschijnt het eerste woord of
zinsdeel op de plek van het fixatiepunt. Na iedere volgende druk verdwijnt het gelezen deel en
verschijnt een nieuw deel op de positie direct na het verdwenen deel. Het is zo net of de
proefpersonen de zin door een klein venster bekijken, dat telkens maar een deel van de zin
laat zien (zie figuur 1).
De leestijden per (zins)deel worden bepaald door de tijd te meten die tussen de
drukken op de knop zit.
Aanvang Druk 1 Druk 2 Druk 3
* Dit
figuur 1 Illustratie window moving-techniek
Dit is een testzin.
Dit is een testzin.
Het experiment is geprogrammeerd in Flexible Experiment Program (FEP). Dit
programma werd speciaal ontworpen voor gebruik in het onderzoekslaboratorium van het
Utrecht institute of Linguistics – OTS. Zoals de naam al aangeeft is het programma flexibel in
gebruik, en leent het zich voor onderzoeksdoeleinden van uiteenlopende aard. In combinatie
met een speciaal voor reactietijdexperimenten ontworpen knoppenkastje kan de leestijd per
segment met hoge precisie geregistreerd worden.
Uiteraard is er ook de mogelijkheid om met oogbewegingsregistratietechnieken te
werken, maar daar is om een aantal redenen bewust niet voor gekozen. Allereerst beschikken
zowel de onderzoeker als zijn begeleider niet over de expertise die bij dit soort onderzoek
komt kijken. Om een oogbewegingsonderzoek zonder deze expertise op een goede manier op
8