Burgerlijke bewegingen in Steenwijk - Historisch Centrum Overijssel

openbare verpachting te zijn verhuurd. Buitensporige drank- en feestgelagen
op het raadhuis bleken gehouden te zijn op kosten van de stad. De meerdere
opbrengst van het schoorsteengeld, van de verponding en andere inkomsten
waren onder de leden van de magistraat en de stadssecretaris verdeeld.
Opdrachten tot betalingen - 'voor dit en dat' - waren in vele gevallen door een
enkellid van de stadsregering gegeven, zonder te vermelden aan wie en waarvoor.
Toen de commissarissen aldus een lange reeks van misstanden hadden
geconstateerd, gaven zij hun bevindingen daarover door aan de stadhouder.
Die stemde erin toe dat er een Reglement of Politieke Ordonnantie voor Steenwijk
werd opgesteld. Dit werd op 12 november 1749 vastgesteld en op 25
november daaropvolgend in het bijzijn van de magistraat door secretaris Daendels
vanaf de pui van het raadhuis afgekondigd. Op diezelfde dag - 25 november
1749 - werden ook de beide burgercompagnieën ontbonden.
Op 28 november 1749 vertrok de commissie na een onderzoek van vijftien
weken. De ontbinding van de beide compagnieën was bedoeld geweest om
eventuele botsingen tussen de oppositie en de magistraatspartij te voorkomen.
Aanvankelijk waren beide partijen daarover nogalontevreden, welke ontevredenheid
door de partijdigheid van de magistraat sterk werd aangewakkerd. Dat
bleek overduidelijk bij de doortocht door Steenwijk van de stadhouder op zijn
reis van Leeuwarden naar 's-Gravenhage. Aangezien daarbij de Compagnie van
Ram niet onder de wapenen kon komen, had de magistraat de Prins, die toen
nog in Leeuwarden was, toestemming gevraagd bij diens doortocht de gehele
burgerij onder de wapenen te laten komen. De Prins had daarin toegestemd.
Daarop werd de avond tevoren - II december 1749 - de gehele burgerij, onder
wie de gecommitteerden, de eerdere gevangenen incluis, aangezegd om de volgende
dag met ongeladen geweren en degens voor het raadhuis te verschijnen.
De burgergecommitteerden vervoegden zich daarop op het raadhuis om te vernemen
hoe zij zich in dezen dienden op te stellen. De magistraat gaf te kennen
dat zij dat zelf maar moesten uitmaken, maar dat de gecommitteerden niet zelf
als een zelfstandige eenheid konden optreden.
Dat betekende dat alleen de Compagnie van Ram, maar nu in de hoedanigheid
van burgerwacht, onder de wapens kon komen tegenover wie niet dezelfde
voorzorgsmaatregelen waren getroffen als tegenover de vroegere Oranjecompagnie.
Op deze manier dacht Ram de Oranjecompagnie schaakmat te kunnen
zetten. Hij en zijn manschappen verschenen volledig uitgedost en voorzien
van wapens op straat. De partij der gecommitteerden wilde niet aan zo'n
schertsvertoning deelnemen en verliet de stad om de Prins buiten de vestingwallen
in te halen. Toen de Prins op de Markt stilhield, kon hij meteen getuige
zijn van de wijze waarop de Steenwijkers elkaar bejegenden. Toen Dr. S. de
Bock volgens een wachtmeester wat al te dicht bij de koets van de Prins kwam,
'streek' deze hem met een bajonet over het voorhoofd. Omdat de dokter
behoorlijk gewond was geraakt, wilde hij ogenblikkelijk naar huis gaan. Hij
werd echter tegengehouden en meteen door omstanders als een martelaar
vooraan geplaatst. Zo kon de Prins zelf zien hoe het in Steenwijk toeging. Dit
voorval bracht de magistraat in grote verlegenheid: Dr. S. de Bock was een van
de gevluchte Steenwijkers uit de Oranjepartij geweest aan wie een vrijgeleide
Burgerlijke bewegingen i.n Steenwijk: '745.175° 69