Burgerlijke bewegingen in Steenwijk - Historisch Centrum Overijssel

Steeds vaker kwamen er klachten over de manier waarop het stadsbestuur de
kerkenraad behandelde. Dit was een slepend conflict, dat uiteindelijk van een
kerkelijk conflict omsloeg in een burgerlijk conflict. Hoewel de tweede predikantsplaats
inmiddels al drie jaar vacant was, was de kerkelijke gemeente ervan
overtuigd dat de kerkenraad zich alle moeite had getroost om een goede predikant
te benoemen. Maar alles werd door de magistraat gedwarsboomd, zoals
men kort tevoren nog had ervaren. Het uitstel van de goedkeuring versehafte
een gunstig klimaat om allerlei andere grieven aan het stadsbestuur kenbaar te
maken. Men werd hiertoe gestimuleerd door berichten uit Groningen en Friesland,
die verhaalden over allerlei succesvolle verzoeken van de kant van de burgers
aan de regeringen aldaar.
Ook was er in het nabij gelegen Kuinre onrust ontstaan. Een bergplaats van
sterke dranken en tabak, toebehorend aan Harmen Coops Fledderus, pachter
der accijnzen en kelderhouder van sterke dranken uit Steenwijk, was compleet
geplunderd en vernield. Ook in Steenwijk schenen sommige heethoofden iets
dergelijks in de zin te hebben.
Begin juni 1748 verschenen een paar Friese smokkelaars bij de klokluider van
de St.- Clemenskerk en vroegen hem om de sleutels, omdat zij de klok wilden
luiden. De klokluider weigerde echter de sleutels af te geven waarop de smokkelaars
afdropen.
Op 9 juni 1748 begaf zich een stel dronken mannen, die naar alle waarschijnlijkheid
opstandig waren vanwege de verpachting van de accijnzen, naar het
huis van H.C. Fledderus. Een van hen bemerkte dat het gezin nog op was en
zei tot zijn maten dat hij wel een aardige gelegenheid wist om aan meer sterke
drank te komen. Kennelijk maakten zij daarbij nogal wat herrie, want Fledderus
kwam naar buiten om te zien wat er aan de hand was. Hij wilde een oogje
in het zeil houden, aangezien hij als pachter van de impost en kelderhouder
van sterke dranken kon verwachten dat de agressie zich het eerst tegen hem
zou richten. Dit gesprek van Fledderus met de herrieschoppers zou later vooral
breed uitgemeten worden alsof er een ernstig oproer had plaatsgevonden. Op
grond daarvan werd Fledderus er door de magistraat later zelf van beschuldigd
de aanstichter van de onrust te zijn geweest. Kennelijk werd het optreden van
Fledderus opgevat als een provocatie.
Vanwege de gebeurtenissen in Kuinre had de stadhouder op 8 juni 1748 een
publicatie uitgevaardigd, die ook in Steenwijk was aangeplakt. Daarin werden
de herrieschoppers aangemaand zich van alle vormen van geweld te onthouden.
Indien zij bezwaren hadden tegen de pachten konden zij zich door middel
van een rekwest tot de Provinciale Staten wenden. Tevens hadden de Gedeputeerde
Staten van Overijssel vanwege het gebeurde in Kuinre uit het garnizoen
van Kampen detachementen naar Kuinre, Oldemarkt en Steenwijk gezonden.
Er bestond namelijk de angst dat, omdat die plaatsen dicht bij Friesland lagen,
de onlusten welke in Friesland gaande waren, naar Overijssel zouden overslaan.
Op 10 juni 1748 verscheen in Steenwijk een detachement van 200 soldaten uit
het Zwitserse regiment van Graffenried in Steenwijk. Deze moesten bij de
tegenstanders van de magistraat worden ingekwartierd, waardoor de gemoede-
Burgerlijke bewegingen j,nSteenwijk: '745-'75° 57