Deeltijddidactiek in wording - Universiteit Utrecht

eigen didactische benadering en systematisch aandacht voor slaagpercentages en evaluatiegegevens
van de afzonderlijke cursussen.
Uitvalrisico voor deeltijdstudent. Het uitvalrisico voor een deeltijdstudent blijkt groot te zijn.
De numerieke rendementen van deeltijdopleidingen liggen beduidend onder die van een
voltijdopleiding. Tussentijds afhaken van deeltijders blijft een probleem bij een aantal deeltijdopleidingen
(zie ook Van Berkel e.a. 1981). Achterstand is, vanwege de vele verplichtingen die
deeltijders hebben, moeilijk in te halen. De lange duur van de deeltijdstudie (acht jaar) vereist
stug 'volhouden' van de kant van de deeltijder en weinig obstakels in werk- en privé-leven. Het is
belangrijk voor deeltijders om niet onnodig uit de boot te vallen tijdens de studie. Deeltijders die
niet primair geïnteresseerd zijn in een volledig traject kan misschien een certificaat o.i.d. geboden
worden voor tussentijdse afronding. Overwogen kan worden om 'exit'-interviews te
houden om systematisch gegevens over oorzaken van studie-uitstel en -uitval te verzamelen.
Onderzoek is nodig om te achterhalen waarom studenten afhaken en wat effectieve onderwijsarrangementen
voor deeltijders zijn. Het numeriek rendement van een deeltijdopleiding is duidelijk
lager dan van een voltijdopleiding. Studenten moeten wel heel volhardend zijn en geen
tegenslagen hebben om na acht jaar op volle kracht studeren de opleiding met succes af te
ronden. Mogelijk dat de nieuwe bachelormaster-structuur voor deeltijdstudenten aantrekkelijker
wordt om de studie vol te houden, omdat na 6 jaar een bachelordiploma gehaald kan worden.
Het lagere rendement heeft ook financiële gevolgen indien de outputfinanciering belangrijk is
voor een deeltijdopleiding.
Wellicht helpt het ruim verlenen van vrijstellingen aan deeltijders die al een hoog ingangsniveau
hebben (een meerderheid is afgestudeerd in HBO of WO). Op basis van eerdere HO-studies of
werkervaringen zou gemakkelijker een vrijstelling voor bijvoorbeeld een 'minor' kunnen worden
overwogen. Voorlopig is dit nog een punt van aandacht.
Overigens zijn er veel dagstudenten die op een bepaald moment in hun studie naar de deeltijd
overstappen en via die weg alsnog een diploma halen. Ook kan het een idee zijn om studenten
een studieplan te laten opstellen en af en toe met ze te bespreken. Dat is waarschijnlijk vooral
nuttig op het moment dat de deeltijdstudent mag kiezen welke cursussen hij of zij wil volgen.
Andere manier van programmering? Alternatieve programmeringen op curriculumniveau
worden hier en daar overwogen of zijn ook in gebruik om tot een hoger rendement te komen. De
Rijksuniversiteit Leiden biedt bijvoorbeeld een aparte versnelde deeltijdopleiding Rechten voor
studenten die een juridisch beroep hebben. In hoofdstuk 6 wordt een schets gegeven van twee
(niet-juridische) masteropleidingen waarin een koppeling wordt aangebracht met de werksituatie
van de deeltijdstudent. Wat roostering betreft noemden we verder de deeltijdopleiding Toegepaste
Onderwijskunde van de Universiteit Twente (§1.2), waar studenten maar één keer per veertien
dagen bij elkaar komen en een elektronische leeromgeving (TeleTop) een centrale functie vervuld
om online te leren.
Een alternatief dat in de discussies overwogen werd, is streaming: studenten die diplomagericht
zijn in één stroom en studenten die niet of minder diplomagericht zijn in een andere. Voorwaarde
is dat er voldoende deeltijdstudenten in een opleiding zijn om deze benadering toe te passen. In
deze opzet kan jaarlijks bekeken worden of het zinnig is of bepaalde studenten overstappen naar
een andere stroom. Een verwant alternatief is om in het hoger onderwijs kortere trajecten aan
te bieden dan een complete bachelor- of masteropleiding. De Open Universiteit biedt bijvoorbeeld
een aantal kort hoger onderwijs trajecten (KHO) in deeltijd aan met de duur van drie maanden
tot anderhalf jaar. Dit zijn praktisch gerichte trajecten waarbij de studenten in kleine groepen
werken, deel nemen aan een aantal bijeenkomsten en bij voldoend resultaat een KHO-certificaat
krijgen.
10