Gebrekkige indicatiestelling en samenwerking bedreiging voor ...

Gebrekkige indicatiestelling en samenwerking bedreiging voor kwaliteit van zorg voor licht verstandelijk
gehandicapten | november 2010
4 Resultaten: literatuuronderzoek en prioritering
De inspectie wil de kwaliteit en veiligheid van de ambulante zorg voor mensen met
een licht verstandelijke beperking in kaart brengen. De quick scan van de literatuur
door het Nivel is bedoeld als een verkenning van de risico’s in de ambulante zorg
voor volwassen mensen met een licht verstandelijke beperking en de mogelijkheden
om deze risico’s te beperken. De resultaten van deze quick scan zullen worden
gebruikt als een eerste aanzet om te komen tot een bruikbaar toetsingsinstrument.
Dit hoofdstuk besteedt aandacht aan de uitkomsten van het literatuuronderzoek en
de keuze van prioritaire onderzoeksgebieden.
4.1 Sleutelwoorden: deskundigheidsbevordering, informatieoverdracht en
samenwerking
Uitgangspunt was dat mensen met een verstandelijke beperking zoveel mogelijk
normaal mee moeten kunnen doen in de samenleving. Invoegen in de samenleving
is echter niet gemakkelijk. Ondersteuning is daarbij van groot belang. Het Nivel
constateerde in de literatuur h een tendens dat de direct betrokken ambulante
begeleiders vanuit zorgaanbieders steeds lager zijn opgeleid en slechter betaald
worden. Het begeleiden van mensen met verstandelijke beperkingen in hun
participatie vraagt juist steeds meer verschillende vaardigheden. Bij de zorg rondom
mensen met verstandelijke beperkingen waren doorgaans veel verschillende
personen en instanties betrokken. Vaak was er gebrek aan regie en samenwerking
tussen de verschillende betrokkenen en soms was zelfs sprake van tegenstrijdige
belangen. De samenwerking leek ook financieel niet altijd mogelijk te zijn, hoewel
hier in de gevonden literatuur weinig gedetailleerd aandacht aan werd besteed.
Er was in ieder geval behoefte aan begeleiding door specifiek geschoold personeel
dat goed kon samenwerken met andere hulpverleners en met het informele netwerk
rondom de persoon met verstandelijke beperking. Daarbij moest niet de zorgverlening,
maar de wens van de cliënt en zijn of haar omgeving centraal staan.
In plaats van verzorgend zou de begeleiding ondersteunend en coachend moeten
zijn en daar waar het kan zoveel mogelijk de zelfstandigheid van mensen met
verstandelijke beperkingen moeten stimuleren. De onderlinge samenwerking tussen
verschillende hulpverleners moest veel meer dan nu geprotocolleerd worden en op
gestructureerde wijze plaatsvinden. Daarnaast werd op alle terreinen van de zorgverlening
de behoefte aan casemanagers i gesignaleerd die de regie kunnen voeren
over de complexe hulpverleningsnetwerken waar mensen met een verstandelijke
beperking soms deel van uitmaken. Naast het inzetten van professionele hulpverleners
bleek uit de literatuur dat het zaak is ook de informele hulp, het sociale
netwerk en bestaande buurtvoorzieningen actief te betrekken bij de begeleiding van
mensen met verstandelijke beperkingen.
Een algemene dreiging die werd gesignaleerd, was dat veel mensen met een
verstandelijke beperking in het geval van bijkomende problematiek tussen wal en
schip terecht komen. In de literatuur werden daarvoor aanwijzigen gevonden in het
geval van specifieke en/of complexe gezondheidsproblematiek, psychiatrische
problemen, verslavingsproblematiek en crimineel gedrag. De ambulante begeleiders
of hulpverleners vanuit de zorgaanbieders waren steeds meer agogisch opgeleid en
steeds minder medisch onderlegd, wat gevolgen had voor het signaleren en
h Het volledige onderzoeksrapport is te vinden op de website van Nivel (http://www.nivel.nl/pdf/Rapport-Quickscan-ambulante-zorg.pdf).
i In de literatuur wordt vaak de term casemanager gebruikt. Deze voert vooral de regie op de inhoud terwijl de
regisseur – voor zover men al onderscheid wil maken tussen beide termen – zich vooral richt op de regie van
het proces. Soms worden in het netwerk beide functies vervuld.
Pagina 21 van 72