Gebrekkige indicatiestelling en samenwerking bedreiging voor ...

Gebrekkige indicatiestelling en samenwerking bedreiging voor kwaliteit van zorg voor licht verstandelijk
gehandicapten | november 2010
Samenvatting
Aandacht voor kwetsbare groepen in de samenleving is één van de speerpunten uit
het Meerjarenbeleidsplan 2008-2011 van de Inspectie voor de Gezondheidszorg.
Volwassenen met een licht verstandelijke beperking (LVG-cliënten) behoren tot deze
kwetsbare groepen door hun beperkte intellectueel functioneren en beperkte
adaptatievermogen. Naar schatting zijn er 36.500 LVG-cliënten. De verschuiving in
de zorg voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking van een zorginstelling
naar zelfstandig wonen vraagt een andere organisatie van de ondersteuning voor
deze doelgroep. Alle levensgebieden (wonen, werken, vrije tijd, etc.) kunnen
onderwerp zijn van de ambulante zorg en ondersteuning. Gevolg is een ingewikkeld
netwerk van organisaties die elk op hun deelgebied ondersteuning en begeleiding
bieden. De kwaliteit van het netwerk is voor de ambulant begeleide volwassen LVGcliënten
een bepalende factor voor goede zorg en een veilige leefsituatie.
Aanleiding voor het onderzoek was het feit dat de inspectie op basis van het huidige
toezichtinstrument voor de sector gehandicaptenzorg onvoldoende kon beoordelen
of de zorgaanbieders voor volwassen LVG-cliënten verantwoorde zorg bieden in het
netwerk. Door het onderzoek naar de risico’s die zich voordoen in het netwerk en de
mogelijkheden om die risico’s te beperken heeft de inspectie een aanzet gegeven
voor de ontwikkeling van een kader waarmee normen voor samenwerken in het
netwerk door het veld kunnen worden opgesteld.
Het onderzoek bestond uit een literatuuronderzoek, een digitale enquête onder
177 zorgaanbieders voor LVG-cliënten (respons 79%), bezoeken aan een zestal
zorgaanbieders, een expertmeeting en een werkconferentie met mensen uit de
praktijk. De inspectie constateerde onder andere dat de afgegeven indicaties te
weinig gebaseerd zijn op de complexe problematiek van de volwassen LVG-cliënt,
dat de indicaties geen mogelijkheden bieden voor preventieve activiteiten ter
voorkoming van escalaties en dat er te weinig geld en tijd beschikbaar is voor de
begeleiding van de LVG-cliënt in crisissituaties. Verder staat de samenwerking in
het netwerk nog in de kinderschoenen en is die te weinig gestructureerd.
Afspraken over de samenwerking worden slechts in beperkte mate vastgelegd
en weinig geëvalueerd. In het netwerk is vaak onduidelijk wie de regie voert. De
communicatie vindt vooral mondeling plaats in georganiseerde overlegmomenten.
Er is geen sprake van een gemeenschappelijk ondersteuningsplan of gezamenlijk
dossiervoering. De ambulante begeleiders zijn weliswaar vaak hoog opgeleid, maar
de medisch-somatische kennis laat te wensen over waardoor signalering van
problemen op dat gebied bij de cliënt in gevaar komt. En ten slotte is er algemeen
een mismatch van kennis tussen enerzijds de zorgaanbieders voor mensen met een
verstandelijke beperking (met kennis van de LVG-cliënt) en anderzijds de gespecialiseerde
zorgaanbieders (met kennis over bijvoorbeeld psychiatrie, verslavingszorg
of crimineel gedrag).
Al deze knelpunten betekenen een reëel en serieus risico voor verantwoorde zorg.
De inspectie geeft een duidelijk advies aan de minister van VWS om een integrale
en passende indicatiestelling voor deze doelgroep mogelijk te maken en aan de
zorgaanbieders om samen met gemeenten de regievoering in het netwerk te
versterken. De inspectie wil dat de zorgaanbieders spoedig een veldnorm voor
goede netwerkzorg opstellen en zal vervolgens toetsen tot welke resultaten dit leidt.
Pagina 7 van 72