Voorlichting in ziekenhuizen - Centre d'éducation du Patient

10
- patiënteninstructie, ( met het accent op overdracht; hier gaat het om de
functionele rol van de patiënt bij onderzoek en genezingsproces, bijvoorbeeld
voorlichting over de inname van medicijnen, de voorbereiding op narcose en
operatie, informatie wat er bij onderzoeken gaat gebeuren )
- patiënteneducatie ( met het accent op het leerproces ; het gaat om een
systematische, doelgerichte inspanning opdat de patiënt zich informatie eigen
kan maken, bijvoorbeeld leren omgaan met chronische ziekten en de
behandeling daarvan, informatie over belangrijke leefregels en risico’s,
inwinnen van een second opinion ) ? patiëntenbegeleiding ( met humanitaire
doelstelling ; het steun verlenen door middel van communicatie om de
psychische belasting van de behandeling, de ziekte en de gevolgen daarvan
zo goed mogelijk te dragen, bijvoorbeeld verwerking van zeer slecht nieuws,
stervensbegeleiding, contacten met familie )
In recentere bewerkingen van deze definitie vloeien de laatste twee componenten
samen in de term patiëntenbegeleiding 10 .
Hoogleraar van den Borne 11 in Nederland definieert patiëntenvoorlichting als volgt :
« Een planmatige leerervaring waarbij meestal een combinatie van methoden wordt
gebruikt, zoals informatieverstrekking, advisering en gedragsveranderingtechnieken,
die de kennis en beleving van de ziekte en het en het
gezondheidsgedrag van de patiënt beïnvloeden gericht op het verbeteren of
handhaven van de gezondheid of het leren omgaan met een chronische
aandoening ».
Terecht wordt door Albada 12 opgemerkt dat met de verandering in terminologie
van patiëntenvoorlichting naar patiëntencommunicatie, in de naamgeving beter
gereflecteerd wordt dat het om een interactief proces gaat waarin beide partners
een actieve rol vervullen.
Patiëntencommunicatie wordt gedefinieerd als het proces waarbij de
communicatie met, voor en over patiënten een integraal onderdeel uitmaakt van
het zorgproces 13 .
In deze definitie wordt een ander nieuw element toegevoegd. Namelijk dat van
de communicatie over de patiënt. Hiermee wordt gedoeld op de multidisciplinaire
afstemming over de communicatie met de patiënt. In de al aangehaalde publicatie
van Albada wordt deze definitie uitgebreid door er een doel aan toe te voegen :
« Het proces waarbij de communicatie met, voor en over patiënten op een
planmatige manier een integraal onderdeel uitmaakt van het zorgproces gericht
op kennisvermeerdering, attitudeverandering en/of gedragsverandering bij de
patiënt ten aanzien van zijn gezondheidssituatie ».
In sommige instellingen wordt ook de term zorgcommunicatie gebruikt.
In het Franse taalgebied worden vele definities gehanteerd. Ook hier zien we dat
recent de rol van de patiënt in de communicatie sterker naar voren komt.
De meest gebruikte definitie in Franstalig België is de volgende :
10 Visser, A.Ph. Patiënt in het ziekenhuis. Voorlichting en begeleiding, Van Gorcum, Assen 1986
11 Borne, H.W. van den, Patiëntenvoorlichting; De patiënt van informatie-ontvanger naar geïnformeerde
beslisser. ( 1997 ) Rede bij aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar aan de Universiteit
van Maastricht.
12 Albada, A. Patiëntencommunicatie in West Europa. Een onderzoek naar de organisatie van
patiëntencommunicatie in ziekenhuizen en factoren die dat beïnvloeden in Nederland, Vlaanderen en
Engeland ( afstudeerscriptie ) Utrecht : Universiteit van Utrecht ( 2005 )
13 Bennekom van, J. ( 2001 ) Patiëntenvoorlichting of patiëntencommunicatie. What‘s in a name ?!
Leiden : Nederlands Instituut voor Postacademisch onderwijs