No, 499 13 Maart 1934

More documents

Recommendations

Info

$ve l\atholieke * Journalist$

34 DE J O U R N A L I S T stond. Wij wisten dwars door die woorden heen de motieven te vinden en te waardeeren. Zoo kon hij velen tot leidsman zijn. Nu is er een groote leegte gekomen op het bureau Binnenland en die leegte zal er heel lang blijven. Een open plaats, gelijk alleen iemand kan achterlaten, die inderdaad een figuur is geweest, een figuur van formaat. Voor „De Amsterdamsche Pers" beteekent het heengaan van Tersteeg tot in den ruimsten zin des woords een onoverkomelijk verlies, — wij stonden en staan geslagen. Een éénheid vormden zij, Tersteeg en A. P., van oudsher reeds, en de laatste jaren opnieuw bezegeld. Een zeldzame gave bezat hij om onze besprekingen, in het bijzonder ook die in het bestuur, in goede banen te leiden. Zijn kantige opmerkingen, rake conclusies, kernachtige samenvattingen, — zijn volkomen beheersching van alle geledingen van ons vak en zijn voortreffelijke journalistieke beginselen, maakten hem tot den voor ons, Amsterdammers, aangewezen en onbetwisten leider. Geen werk voor de A. P. is hem ooit teveel geweest en naar buiten heeft hij niet alleen de vereeniging, maar de gansche journalistiek bij tal van gelegenheden met eere mogen vertegenwoordigen. Zijn woord had allerwegen gezag. Wel zeer zullen wij in ons bestuur, in onze vereeniging en in onze stad, een man als Tersteeg lang en heel lang missen Den 20en hebben wij den voorzitter der A. P. op zijn laatsten gang vergezeld en 't deed goed te zien, dat de collega's in zóó grooten getale gekomen waren om Tersteeg ten grave te brengen. Door den gloed van de voorjaarszon sneed nog de koude wind van den laten winter, — zoo greep ook ons allen dien middag de rouw in het levende hart. Namens het Handelsblad heeft de hoofdredacteur in de aula gesproken; de gevoelens van de A. P. wist collega Van den Bergh kort maar treffend te schetsen; diep bewogen heeft voor den Kring Tersteeg's vriend van lange jaren, Kouwenaar, het woord gevoerd, en er waren sprekers van de R. K. Journalistenvereniging in N. H. en van het „Tooneelverbond". De groeve ging schuil onder kransen en palmen van de krant, de A. P., den Kring, de Haagsche collega's, bloemen en groen door velen ten afscheid gezonden Wij van de A. P, zullen Tersteeg niet vergeten; de herinnering aan deze figuur blijft onverzwakt onder ons leven! S. DE VRIES. * * * Van drie zijden ontvingen wij, spontaan, een stukje ter eere van Tersteegs gedachtenis. Wél een bewijs hoe hij leefde onder ons; hoe hij er een plaats had. En daarom plaatsen wij die stukjes alle-drie, het met weemoed betreurend, dat wij verhinderd waren bij de begrafenis tegenwoordig te zijn, en de verklaring afleggend, dat ook wij den goeden vriend en bekwamen collega die èn in de Nederlandsche én in de Indische journalistiek zulk een eervolle plaats heeft bekleed, niet zullen vergeten. STOPPERS. De Almonach de Gotha is nog steeds niet erg bij over de Nederlandsche pers: ]ournaux et feuilles period. 1922. La Haye: Nederl. Staats- Courant (offic.); Vaderland (lib.), Avondpost, Nieuwe Courant (lib.), Haagsche Courant, Nederlander (chrét.-hist), Nieuwe Haagsche Courant (anti-révolut.), Residentiebode (cath.), Vooruit (soc.) — Amsterdam: Algemeen Handelsblad (lib.), Telegraaf, Tijd (cath.) (tous 2 fois p. j.), Courant-Nieuws van den Dag (lib.), Amstelbode (cath.), Amsterdammer (chrét.), Standaard (anti-révolut.), Tribune (commun.), Volk (soc). — Arnhem: Nieuwe Courant (lib.), Dagblad (anti-révolut.), — Bois-le-Duc: Prov. Nd.-Brabantsche Courant, Volkskrant (cath.). — Delft: Courant, Nieuwe Courant (cath.). — Dordrecht: Courant. — Groningue: Provinc. Courant (lib.), Gr.er Dagblad, Nieuwsblad van het <strong>No</strong>orden. — Harlem: Oprechte Courant, Dagblad. — Leeuwarde: Courant. — Leyde: Courant (cath.), Dagblad. — Maéstricht: Limburger Koerier (cath.). — Nimègue: Gelderlander (cath.). — Rotterdam: Maasbode (cath.), Nieuwe R.sche Courant (lib.) (tous deux 2 fois p. j.), Dagblad, R.er (antirévolut.), Nieuwsblad, Voorwaarts (soc). — Utrecht: Centrum (cath.), Stichtsche Courant, Dagblad (lib., deux fois p. j.) (tous les autres journ. quot.). NOG EENS : DE SCHRIJFWIJZE VAN DE NEDERLAND SCHE TAAL. In De Journalist heeft het niet aan pogingen ontbroken, om zuivering te brengen in de schrijfwijze van de Nederlandsche taal, aan welke zuivering de journalisten zoo ontzaggelijk veel kunnen bijdragen, daar zij in den dagelijkschen voorraad lectuur van het Nederlandsche volk door de tallooze periodieken van dagen weekbladen een zoo aanzienlijk deel ter hunner beschikking hebben. Het lijkt intusschen wel, of de strijd tegen de ongerechtigheden in het schrijven van de eigen taal een hopelooze arbeid is. Elke onderdompeling van de taaibedervers in een zuiver Nederlandsch bad, in de vorige eeuw door Marcellus Emants den verknoeiers toegediend, in onzen tijd herhaald door Henri Polak, Charivarius e.a., lijkt alsof er een ,,douche" stroomt door een bodemloos vat. Toen het gewichtige tijdstip was aangebroken, 1 Juli 1869, waarop de Nederlandsche dagbladpers bevrijd werd van den knellenden zegelband, schreef de Arnh. Ct. een artikel, waarin de redactie met een herinnering aan haar verleden, een nieuw programma aankondigde. Zij beloofde een echt Hollandsche krant te zullen blijven, zich voornemende Hollandsch te spreken en te schrijven. Zij hoopte hare schoone moedertaal in eere te houden. (En nu lette men er op, hoe de redactie toornt tegen uitdrukkingen, die — alhoewel het geschrevene reeds 65 jaar oud is — toch nog welig voorttieren bij onze collegas en andere schriftmisbruikers). De Arnhemsche schreef: „Hoe ingenomen zij met iets wezen mocht, hoe groote voorkeur zij aan iets mocht geven, nooit zou zij voorliefde voor iets uiten. Al zou zij soms struikelen en vallen, omdat haar iets merkwaardigs in het oog viel, zij zou zich steeds (niet immer) voor opvallen trachten te hoeden. Waarvoor zij geschikt moge zijn, voor germanismen verklaarde zij zich niet geëigend. Haren tijd zou zij altoos pogen nuttig te besteden, maar niet te benutten. Hare toeneming zal geen toename zijn, en zij hoopt van hare abonnenten geen afneming (vooral geen afname) te zullen bespeuren. Men vreeze niet, dat hare opneming ook een opname zal zijn. Personeel zal zij somwijlen niet kunnen nalaten te wezen, omdat zij zich veelal met personen zal moeten bezig houden, maar met persoonlijkheden (b.v. met de persoonlijkheid Heemskerk Az. of de persoonlijkheid Hoffman) 1 ) zal zij hare lezers nooit ergeren. Het zou haar uiterst verwonderen en leed doen, wanneer men haar ooit op een immer betrapte 2 ). Zij neemt zich voor steeds Hollandsch en geen Duitsch te schrijven, ook al heeft zij de grootste haast om niet te laat voor den post te komen, want zij meent, dat een krant, die hare moedertaal verstaat, goede Hollandsche woorden en uitdrukkingen genoeg in voorraad heeft, om geen Duitsche voorradig te behoeven te hebben." Aldus sprak de Arnhemsche Ct. van 1869 3 ) op den eersten dag harer mondigheid, ten opzichte van het gebruik der Nederlandsche taal haar goede voornemens uit. En nog altijd wordt onze moedertaal ontsierd door die Duitsche woordvormen. Een vereeniging die zich ten doel stelt een groote schoonmaak te bevorderen in de schrijfwijze van de Nederlandsche taal, zou een verdienstelijk werk verrichten. Er ware bovendien nog wel eenige uitbreiding aan den inhoud van het bekende boekje der N. R. Ct. te geven, bijv. aan het misbruik van vreemde woorden, dat ten spijt van Dr. H. Polak, Charivarius en indertijd van Mare. Emants, nog maar steeds voortwoekert. Om maar enkele barbarismen te noemen :hoe dikwijls ergert men zich, vaak zelfs bij wetenschappelijke schrijvers, aan de schrijfwijze per sé, alsof de Latijnen het scherpe accent gekend hadden; aan uithangteekens, als bijv. aan den gevel van een kappers winkel in Den Haag: „coiferie"; aan de namen van hotels en koffiehuizen, om mij alleen tot Den Haag te bepalen, de cafés de la paix, la Espérance, Zur Krone, Old Dutch, de Corners en de Cornerhouses, welke laatste naam zóó mooi wordt gevonden, dat er zelfs
een koffiehuis met dien naam prijkt in een straat, waar geen hoek te bekennen valt! Dat van journalistieke zijde ook wel iets gedaan zou kunnen worden, heeft de N. Rott. Ct. bewezen door bovenbedoeld boekje uit te geven, waarvoor de bouwstoffen al sinds jaren verzameld werden door redactieleden van dat dagblad, met het doel de kranten te zuiveren van ongerechtigheden in de schrijfwijze van goed Hollandsen. Wij hebben dat boekje, waarvan reeds een 3de druk verscheen, wel niet met voldoening van wege de vele barbarismen, die er in vermeld worden, doch met groote belangstelling gelezen, omdat het een uitnemende leiddraad is niet alleen voor de kranten, in 't bijzonder voor de correctoren aan die kranten, maar ook in de bureaus van uitgevers van boeken, periodieken en geschriften, waarvan de schrijvers meer tijd voor denken en voorbereiding hebben dan de haastige scribenten der dagbladpers. Wij verwachten dan ook, dat de 4de en volgende drukken van „taalkundige en andere wenken" niet meer den titel zal dragen „voor medewerkers en correspondenten van de N. R. Ct-", maar „voor het Nederlandsche volk". Wat de kranten betreft, zal het kwaad niet eer grondig uitgeroeid kunnen worden, alvorens meer zorg en meer eischen gesteld zijn aan de opleiding van de correctoren, die de ongerechtigheden laten doorglippen. Niet alleen de keuze van de woorden, doch ook de zinsbouw laat vaak veel te wenschen. Hoe zeer wordt onze taal verslapt door het nog steeds voortwoekeren in dagbladen en periodieken van het lamlendige passivisme, dat alle spierkracht en flinkheid er aan ontneemt door het veelvuldig gebruik van den lijdenden vorm met het voorzetsel door. Bij voorbeeld: besturen van colleges, die een besluit nemen, verzuimen de gelegenheid om ook in hun taal mannelijke kracht te toonen, als zij schrijven en, wat erger is, in honderden bladen verspreiden: door den gemeenteraad is dit of dat besloten, door het Prov. kerkbestuur van Overijsel zijn die of die tot de Evangeliebediening toegelaten; in plaats van „die besturen hebben besloten, enz.". Zelfs de manhafte politie toont haar slapheid, door te verkondigen bijv. „door de politie te Utrecht is in hechtenis genomen die of die". Wij willen het hierbij laten, merken alleen nog op, dat de weifelende houding van de regeering ten opzichte van de spelling er veel toe bijdraagt, om een ieder te laten schrijven wat hem voor den mond komt. DE J O U R N A L I S T 35 P. A. HAAXMAN. 1 1 In die dagen zeer veelvuldig ter sprake komende politieke personen. 2 ) Al deze germanismen waren aan dagbladen ontleend, die er te keur en te keus meê doorregen waren. '•! Wel wat boud! De Arnhemsche schijnt toen een buitengewoon goeden corrector te hebben gehad. STOPPERS. De Perspenning. Onze collega Brusse heeft eens verhaald, hoe hij door Herman Heyermans ten eten gevraagd werd in zijn kamer aan de Albert Caypstraat. Heyermans was de invitatie vergeten en lag nog te bed. Geen nood, hij -ou wel even wat halen. In een'oude kamerjapon, waar de bretels onderuit bengelden, op sloffende pantoffels en gewapend met een melkkoker, ging Heyermans de straat op. Doch juist zou er een feestelijke schuttersoptocht passeeren en de politie hield hem tegen. Maar de groote Samuel Falkland liet kalm zijn perspenning zien en moest worden doorgelaten. Ondanks zijn merkwaardige costuum en ongeschoren wangen. (Uit: Amsterdam, door Piet Bakker en J. C. E. Sand). HET VOORBEHOUD. - WAT IS SENSATIE? Het hoofdartikel in De Journalist van 18 Januari j.1. heeft —zooals gewoonlijk met dat, wat onze Redacteur schrijft, het geval is — de aandacht getrokken. Immers het behandelt een onderwerp, dat den journalist zeer gemeen is. „Het Voorbehoud" betrof sensatie. En het artikel was een betoog tegen te veel sensatie. Het was derhalve naar zijn inhoud ook zeker niet sensationeel en het herinnerde zelfs niet aan den flierefluiterschen vrijbuiter, dien onzen voorzitter eigener getuigenis (zie pag. 10 van het reeds genoemde nummer) eens was, voor hij ouder, gematigder en bezadigder werd. Maar juist van die ouderen, wien door ervaring bezonkener en gematigder oordeel gewerd, mogen wij verwachten een positief woord. En dit heb ik, het zij in bescheidenheid vastgesteld, in het artikel van onzen Redacteur niet kunnen vinden. Hij maant tot matiging, maar vermijdt een scherpe kwalificatie van datgene, waartegen hij zich keert. Sensatie heeft epitheton gezond blijkbaar noodig om haar nog eenigszins aannemelijk te maken. En toch hebben wij hier te doen met het meest betrekkelijke begrip, dat slechts denkbaar is. Sensatie zou een vorig geslacht hebben genoemd de wijze, waarop thans de soliedste bedrijven adverteeren. Vroeger zei men wat smalend: Goede wijn behoeft geen krans. Wie zou deze zegswijze nu nog in practijk durven brengen? En wie zou nu nog een krant durven uitgeven met kolom na kolom vlak zetsel, spaarzaam door een bescheiden rubriek-kopje onderbroken en slechts bij hooge uitzondering door een even bescheiden kopje boven een bericht. Toch zou vrijwel ieder journalist van voor 20 jaar, die sindsdien geen krant meer had ingekeken, ook de degelijkste van onze dagbladen bij eersten oogopslag voor een advertentie-orgaan en in elk geval voor een sensationeel boulevard-prul houden! Wij leven nu eenmaal in een felleren tijd met fellere uitdrukkingsvormen dan die van vóór den oorlog. Meneer Coolen mag dat onprettig vinden, maar hij zal er aan moeten wennen — is trouwens op litterair gebied zooiets, zij het dan meer naar den inhoud, waarschijnlijk wel gewend ook. Wij zoeken naar een nieuwen stijl, ook in de journalistiek. Uitwassen blijven daarbij natuurlijk niet uit maar men kan ze zonder meer niet rangschikken onder het begrip (ongure) sensatie, terwijl er feitelijk sprake is van een aesthetisch geschilpunt. De reclame-menschen, die ons in menig opzicht vóór zijn geweest, hebben destijds de leuze aangebeden: „Waarheid in de reclame". Waarheid in de journalistiek! Dit alleen moet naar mijn bescheiden meening ons streven zijn. Als sensatie (in de onaangename beteekenis) mogen we slechts qualificeeren, wanneer er sprake is van klaarblijkelijke misleiding, van het opzettelijk debiteeren van halve of verdraaide waarheden of van het geven van onnoodige ongezond prikkelende bijzonderheden; een en ander gewoonlijk dan op in het oog springende en door uiterlijke verzorging de aandacht trekkende wijze. Deze soort sensatie, ik stem het toe, is een deel van onze pers niet vreemd, en wie daartegen den openlijken strijd aanbindt doet een verdienstelijk werk. Die andere sensatie, dat marktschreeuwerige, is zoo erg niet. Zij is de weerspiegeling van een gebrek aan beschaving, dat tenslotte zich zelf wreekt. Het leek mij gewenscht, dat wij ook in ons Orgaan op het probleem: Sensatie wat dieper ingingen. Daartoe is het artikel van onzen voorzitter een gaarne door mij aangegrepen gelegenheid geweest. JAN UBINK. Een kort bescheid aan onzen Groningschen collega Ubink, wien wij voor zijn bijdrage dank zeggen. Hij had van ons een meer „positief woord", een „scherper kwalificatie" verwacht inzake het begrip sen-
Page 1 and 2: No, 499 Adres voor Redactie en Admi
Page 3 and 4: oogenblik gekomen, om aan haar best
Page 5: krant zou ontgaan. En in die opgewe
Page 9 and 10: AFDRUKKEN VAN OPRUIENDE TAAL. Uit d
Page 11 and 12: nacht nog gestaan. Doch nu kon bedo

No, 499 13 Maart 1934

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?