Die JJ Potgieter Manuskrip - Dog-on-blues studio

Eric Swardt: <strong>Die</strong> <strong>JJ</strong> <strong>Potgieter</strong> <strong>Manuskrip</strong> Bladsy 12 van 148
Bowen die rol van magistraat, vrederegter en aanklaer, was hy die politieke
verteenwoordiger van die gebied en het as spreekbuis opgetree.
<strong>Die</strong> kommandostelsel het sy oorsprong gehad in Suid Afrika gedurende die
negentiende eeu toe die Boere hulself moes verdedig teen die aanvalle van
die swart stamme. <strong>Die</strong> strukture was aanvanklik baie informeel, maar is later
deur wetgewing gereguleer. <strong>Die</strong> Zuid Afrikaanse Republiek was in een en
twintig distrikte opgedeel. Elke distrik het ‘n landdros gehad, wat na die
siviele administrasie moes omsien, en kommandant wat na die militêre sake
moes omsien. <strong>Die</strong> kommandant was in bevel van die kommando en ‘n
kommandant-generaal was verkies om bevel te neem van die hele republiek
se weermag. Gesien hierdie demokratiese aard van die kommandostelsel, is
dit nie verbasend dat vir nog baie jare wat gevolg het, het die meeste Boere
leiers hul toetrede tot die openbare lewe deur die kommandostelsel gemaak.
Elke distrik was verdeel in wyke, met ‘n veldkornet in bevel van die wyk.
Sommige wyke in die ZAR het ook assistent veldkornette gehad. <strong>Die</strong> manne
van die wyk het hul eie veldkornet verkies en diegene van die distrik het ‘n
kommandant vir ‘n vyf jaar termyn verkies. Alle blanke mans tussen die
ouderdom van sestien en sestig moes militêre diens doen. Wanneer dit
verlang was, was die manne opgekommandeer na die weermag. As ‘n reël
moes elke man sy eie geweer, perd, ammunisie en kos voorsien. <strong>Die</strong>
regering het rantsoene voorsien net vir veldtogte wat meer as agt dae geduur
het. Nie alle Boere het gewere gehad nie en die regering het die
kommando’s bewapen wanneer ‘n groot weermag benodig was. Hierdie
kommando’s het geen amptelike uniforms gehad nie en die offisiere het nie
enige kentekens of medaljes gedra nie.
<strong>Die</strong> staatsartillerie was die enigste professionele weermag eenheid in die
ZAR. In buitengewone omstandighede het die Zuid Afrikaanse Polisie
(ZARP) ook gehelp in ‘n oorlog.
<strong>Die</strong> Soutpansberg distrik, waar Jacobus <strong>Potgieter</strong> diens gedoen het, was in
ses wyke onderverdeel, naamlik Pietersburg, Marabastad, Renosterpoort,
Houtbosberg, Onderveld en Spelonken.
Al die burgers van die omliggende plase het die oproep beantwoord en
byeengekom op Palmietfontein, die plaas van Daniel Page. Jacobus, soos
veel ander Boere, was ongewapen. <strong>Die</strong> regering het gou aksie geneem om te
verseker dat almal in die kommando bewapen word deur ‘n voorraad kratte