Die JJ Potgieter Manuskrip - Dog-on-blues studio

Eric Swardt: <strong>Die</strong> <strong>JJ</strong> <strong>Potgieter</strong> <strong>Manuskrip</strong> Bladsy 40 van 148
welkome buit vir die Britte was, wat hulle kos by Modderrivier moes
agterlaat.
Cronje het aan die burgers by die Scholsnek posisie opdrag gegee om terug
te val die middag toe die Britte deurgebreek het. <strong>Die</strong> burgers by Scholsnek
was onder byna onafgebroke bombardement van die vyand vir drie maande.
Hulle laer was die naaste aan die Britte se hoof opmars.
Daardie aand word die opdrag gegee: “Verlaat julle loopgrawe en veg ‘n pad
deur na die laer.” <strong>Die</strong> burgers het hul loopgrawe gedurende die nag verlaat
sonder om opgemerk te word. Hulle is eers vroeg die volgende oggend
gewaar en die burgers moes toe veg om deur te kom.
Daardie nag het <strong>Potgieter</strong> saam met die laer gevlug. Dit was ‘n groot trek en
die waens moes in vier kolomme langs mekaar beweeg, anders sou die trein
te lank gewees het om dit teen die vyand te beskerm.
Soos wat die laer deur die veld oor die plase getrek het, het al die vroue en
kinders op die plase uit vrees vir die Britte by die vlugtende laer aangesluit.
<strong>Die</strong> burgers was moeg van die lang loop. Daardie nag het Jacobus <strong>Potgieter</strong>
‘n wilde perd in die hande gekry. Hy het daardie selfde nag die perd getem.
In plaas daarvan dat Cronje die waens agter gelaat het en teen volle spoed
gevlug het, het hy op 17 Februarie kamp by Paardeberg opgeslaan. Dit het
die Britse magte kans gegee om hulle in te haal. Vroeg die oggend van 18
Februarie 1900 begin die vyand se kanonne weer op ‘n plaas waar die vroue
gebly het naby Brandvlei, teenaan die Modderrivier, te brul. <strong>Die</strong> vroue het
nie gevlug toe die vyand die huis gebombardeer het nie. <strong>Die</strong> geveg het
aangehou tot agt uur daardie aand. <strong>Die</strong> Boere het twaalf man in die geveg
verloor. <strong>Die</strong> vyand se versterkings het binnekort daar opgedaag en ‘n sterk
kolom het die noord westelike ontsnap roete afgesny. Agt uur die aand het
die Boere weer uit beweeg. Baie van die osse en perde is deur die vyand se
bombardement gedood. Terwyl die Britte Cronje se laer gebombardeer het,
het Generaal de Wet byna daarin geslaag om ‘n pad deur te veg en Cronje te
bevry. <strong>Die</strong> Britte het die laer verskeie kere bestorm, teen hoë verliese; 24
offisiere en 279 man is gedood, 59 offisiere en 847 manne gewond en 2
offisiere en 59 manne is vermis aangemeld. Aan die Boere se kant is 100
gedood en 250 gewond. <strong>Die</strong> Boere het ook baie perde en osse gedurende die
geveg verloor.