Die JJ Potgieter Manuskrip - Dog-on-blues studio

Eric Swardt: <strong>Die</strong> <strong>JJ</strong> <strong>Potgieter</strong> <strong>Manuskrip</strong> Bladsy 20 van 148
<strong>Die</strong> Magatoe Oorlog van 1897
Hoofstuk 4
Silikaats, Mapela, Magatoe, runderpes, hongersnood.
So vroeg as 1836, gedurende die Groot Trek, het die Boere in konflik met
Silikaats gekom toe sy impi’s die laer van Hendrik <strong>Potgieter</strong> aangeval het.
Daardie keer het die Boere die laer suksesvol verdedig, maar Silikaats het
aangehou om die setlaars aan te val, totdat hy deur <strong>Potgieter</strong> se kommando
oor die Limpopo verdryf was in 1838. <strong>Die</strong> kleiner Tswana stamme
(insluitende Magatoe) het aan die Boere se oorheersing oorgegee nadat hulle
van Silikaats bevry was. Silikaats het aanvalle van die anderkant van die
Limpopo geloods en dan weer met sy buit in die digte bosse verdwyn. In
1839 het <strong>Potgieter</strong> se kommando sonder sukses die grens oorgesteek in ‘n
poging om die skape en beeste terug te bring.
Mapela het die Boere leier, Hermanus <strong>Potgieter</strong> in 1854 in die Waterberg
distrik vermoor. Kommandant-generaal Piet <strong>Potgieter</strong> en MW Pretorius het
‘n kommando teen Mapela gelei, maar Mapela het die berge in gevlug waar
Makapaan beskerming aan hom verleen het. <strong>Die</strong> Rustenburg kommando,
onder die leierskap van Kommandant Paul Kruger, het by die ekspedisie
aangesluit om vir Makapaan en Mapela te omsingel en hulle uit die berge te
dryf. Kommandant-generaal Piet <strong>Potgieter</strong> was in die onsuksesvolle aanval
op die skuilings gedood.
In maart 1868 het Kruger weer eens teen Mapela opgetree. Hy het verskeie
pogings aangewend om ‘n sterk mag op die been te bring, maar die Boere
kommando’s was bra onwillig om te reageer. Uiteindelik het Kruger 750
manne bymekaar gemaak en teen Mapela uit beweeg. Na ‘n hewige geveg
het Kruger Mapela se stat oorgeneem, met verlies van 13 man, maar Mapela
het weer eens ontsnap. Kruger het die dorp, tesame met alle oeste, verwoes
en alle beeste gebuit. Nadat die grootste gedeelte van sy kommando gedros
het, was Kruger gedwing om sy optrede teen Mapela te staak.
In Oktober 1868 het Swartbooi, ‘n lid van Magatoe se stam, vir Mapela
oortuig om met Kruger om vrede te onderhandel.