Die JJ Potgieter Manuskrip - Dog-on-blues studio

Eric Swardt: <strong>Die</strong> <strong>JJ</strong> <strong>Potgieter</strong> <strong>Manuskrip</strong> Bladsy 4 van 148
Voor die oorlog
Deel 1
Soutpansberg
Hoofstuk 1
Soutpansberg, Schoemansdal, Kreebos, Houtbosberg, Rustfontein,
Vlakfontein, Laeveld, huwelik, Majakie opstand.
Terwyl Jacobus Johannes <strong>Potgieter</strong> as krygsgevangene in die kakie tent in
die Umbilo kamp gesit het, het hy sy lewensverhaal begin neerskryf. Daar
het hy gereflekteer op die gebeure van die voorafgaande twee jaar wat gely
het tot die betreurenswaardige posisie waarin hy hom bevind het. Hy kon die
situasie nie net sommer meer aanvaar nie. Het hy dan nie tot die bittereinde
geveg vir die vryheid van sy volk nie? Hoekom het sy eie landgenote hom
dan verraai?
Terwyl die gedagtes deur sy kop gemaal het, het Jacobus die ondervindinge
en emosies van die oorlog weer herleef. Hy het alles neergeskryf wat hy
deurgemaak het in sy gebeurtenisvolle lewe en al die plekke herroep wat hy
besoek het in sy reise. Hy het terug geblik tot op die finale gebeure wat
daartoe gely het dat hy in die Umbilo kamp geëindig het. Daar was tye van
voorspoed en tye van teenspoed, dae van plesier en dae van verdriet. Daar
was ook dae wat hy by die dood weer omgedraai het.
In die vroeër jare van die negentiende eeu het Jacobus se ouers, Jacobus
Johannes <strong>Potgieter</strong> en Susanna Margritha Herbst saam met die voortrekkers
op Schoemansdal gevestig. Schoemansdal was vêr van die beskawing af
gewees en as sodanig baie kwesbaar teen die aanvalle van die swart
bevolking. In 1866 het die konflik situasie tussen wit en swart so warm
geraak dat die Boere die regering moes vra om troepe te stuur om hulle te
beskerm.
Op 29 Januarie 1867 het ‘n afvaardiging van Soutpansberg in Pretoria
aangekom om die saak met die regering te bespreek. Na dreigemente om van
die Transvaal af te stif, of andersinds die omgewing in die hande van die
swartes te laat en verder noord te trek, het die regering besluit om ‘n