Meervoudig Besproken - Habiforum

Babylonische spraakverwarring komt al eeuwen voor als verschillende partijen samenwerken. In de
ruimtelijke ordening zitten vaak veel partijen om tafel om samen voor een zo goed mogelijke inrichting
van de ruimte te zorgen. Het begrip ruimtelijke kwaliteit komt dan –met name de laatste decennia- vaak
ter sprake. Elke actor wil immers voldoende ruimtelijke kwaliteit.
Maar wat is dat eigenlijk, ruimtelijke kwaliteit? Elke actor, de bewoner, de ontwikkelaar, de architect, de
wethouder, heeft daar weer zijn eigen visie op. Bovendien heeft elke partij een eigen belang, die zij zal
vertalen in haar kwaliteitswens. De bewoner zal vooral naar het leefgenot van de woonomgeving
kijken, terwijl voor de ontwikkelaar de ruimtelijke kwaliteit onder meer afhankelijk is van de verkoop- en
verhuurbaarheid van het woonproject en de architect zal kijken naar de esthetische kwaliteit.
Elke actor spreekt daarbij zijn eigen taal en kijkt met een eigen bril naar de werkelijkheid. De bewoner
wil een ‘brede stoep’, zodat de kinderen kunnen spelen, terwijl de stedenbouwkundige de ‘rooilijn’
beperkt houdt gezien de ‘zichtlijnen’. Zo’n eigen visie vanuit het eigen belang geredeneerd, wordt ook
wel discours genoemd. In dit onderzoek wordt aandacht besteed aan de discours ruimtelijke kwaliteit
van al die belanghebbenden die betrokken zijn bij meervoudige projecten.
1.2 Doelstelling
Het doel van deze studie is onderzoeken welke ruimtelijke kwaliteitsdiscours direct belanghebbenden
in de praktijk hebben bij verschillende concepten van meervoudig ruimtegebruik.
Het doel van dit onderzoek is om de ruimtelijke kwaliteit van drie verschillende concepten van
meervoudig ruimtegebruik te bestuderen. Het idee hierachter is dat niet elk meervoudig concept
dezelfde ruimtelijke kwaliteit oplevert. In het landelijk gebied wordt een ander soort ruimtelijke kwaliteit
verwacht door belanghebbenden dan in het stedelijk gebied. Deze benadering doet recht aan de
opvatting dat ruimtelijke kwaliteit een gebiedsgericht concept is dat per concreet geval ingevuld dient te
worden (Van Vliet, 2000).
Als analysekader is gebruikt gemaakt van een bekende planologische trits: object, proces en context.
Meervoudig ruimtegebruik staat in deze studie centraal als object van studie en van planning. Daarbij
wordt specifiek gekeken naar de ruimtelijke kwaliteit van meervoudige projecten. Deze inhoud staat in
relatie met het proces en de context. De te realiseren ruimtelijke kwaliteit is afhankelijk van de visie van
belanghebbenden op ruimtelijke kwaliteit, ook wel de discours ruimtelijke kwaliteit genoemd. Deze
discours wordt weer beïnvloed door de context waarin de belanghebbenden zich bevindt. Wat is de rol
c.q. positie van de belanghebbende? Is het een toekomstige gebruiker of een investeerder? Wat is
hierdoor zijn invloed op het proces?
In onderstaand figuur is het analysekader van dit onderzoek gevisualiseerd.
Proces: de discours(vorming)
ruimtelijke kwaliteit van
belanghebbenden
Inhoud/object van planning:
Ruimtelijke kwaliteit bij meervoudig
ruimtegebruik
Context: de positie van
belanghebbenden
Uitgangspunt voor dit onderzoek is dat elk project een unieke ruimtelijke kwaliteit heeft en dat
verwachtingen, wensen en beelden over ruimtelijke kwaliteit van belanghebbenden bepaald worden
door de eigen context/sociale praktijk. Dit analysekader is gebaseerd op een theorie van Hajer (2001)
en wordt in hoofdstuk 2, paragraaf 2.2.4, nader toegelicht.
10