Meervoudig Besproken - Habiforum

Daarbij kan volgens de gemeente niet één standaardconcept gehanteerd worden, want binnen de wijk
zijn verschillende functies en ruimtetypen. Ook zijn er speciale plekken, die aandacht vergen zoals de
Maresingel (historische en recreatieve waarde) of de Lage Rijndijk (verkeers- en winkelfunctie). Het
gaat bij de gemeente Leiden om de wijze en intensiteit van de openbare ruimte en om het
bijbehorende beheer- en onderhoudsniveau. Op deze manier hoopt de gemeente de
omgevingskwaliteit te verhogen.
De gemeente hanteert hierbij een aantal ijkpunten. Voor de kwaliteit van de woningen en woonmilieus,
kijkt zij naar de mutatiegraad en de waarde van koopwoningen. Beiden moeten tenminste op of boven
het niveau van Leiden zitten. Leiden heeft blijkbaar gemiddeld genomen volgens de gemeente
voldoende woonkwaliteit.
Bij de openbare ruimte neemt zij als ijkpunt de beoordeling van bewoners over de kwaliteit van de
openbare ruimte en het voorzieningenniveau. Hierbij speelt de beleving van de bewoner en zijn
interpretatie van de kwaliteit van de openbare ruimte een grote rol.
3.4 Conclusie
Wat is de meervoudige bijdrage van de drie projecten?
In twee projecten, namelijk in Steenwijk en in Zwolle, werd door de medewerking van Habiforum
expertise over meervoudig ruimtegebruik ingebracht. Dit heeft geleid tot een aantal meervoudige
concepten in deze projecten.
Bij de gemeente Leiden is door het gebrek aan ruimte eveneens gedacht aan diverse meervoudige
oplossingen. Alle drie de projecten hebben goed gebruikt gemaakt van diverse vormen van optimaal
en efficiënt ruimtegebruik (zie ook de kaders bij elk project in dit hoofdstuk).
Welke meervoudige oplossingen gaat men toepassen? In het meer landelijke gebied is het combineren
van functies populair, terwijl in de meer stedelijke gebieden gedacht wordt aan verticaal bouwen. Zowel
in Leiden als in Steenwijk is de barrièrewerking van infrastructuur een aanleiding om meervoudig
ruimtegebruik toe te passen.
De schaal waarop de ingrepen plaatsvinden,
leidt er tevens toe dat de meervoudige
ingrepen verschillen. Buurtschap Zwolle kent
het grootste plangebied; vandaar dat daar ook
het meest gebruik wordt gemaakt van het
verweven en mengen van functies. In kleinere
plangebieden speelt intensivering een grotere
rol.
Het toepassen van meervoudig ruimte-gebruik
bij alle drie de projecten vindt grotendeels haar
oorsprong in de druk van meerdere functies op
een stuk ruimte.
B
arrièrewerking van Willem de Zwijgerlaan in Leiden Noord
Hoe wordt tegen ruimtelijke kwaliteit aangekeken bij de visie- en planvorming? Welke relatie valt er te
leggen met de fase waarin een project zich bevindt?
Alleen in Steenwijk is het vergroten van de ruimtelijke kwaliteit een uitgangspunt. Het wordt echter niet
geoperationaliseerd en concreet gemaakt. Uitwerkingen op basis van stedenbouwkundige ingrepen,
het zorgen voor meer uitstraling en het toepassen van het concept beleveniseconomie worden
genoemd. Het begrip ruimtelijke kwaliteit blijft hiermee op een hoog abstractieniveau.
In Zwolle wordt niet gesproken over wat het begrip ruimtelijke kwaliteit is, maar is enkel in een
intentieovereenkomst aangegeven dat de bestaande kwaliteiten versterkt moeten worden. Gewenste
kwaliteiten zijn indirect, door middel van het in kaart brengen van alle belangen per sector, in beeld
gebracht. Ook hier blijft het abstractieniveau hoog.
Uit de literatuur blijkt dat er een verschil zit tussen opvatting over kwaliteit op een hoog en op een laag
schaalniveau. Op een hoog abstractieniveau komen de opvattingen over wat ruimtelijke kwaliteit vaak
overeen. Met het concretiseren nemen de meningsverschillen toe (Hooijmeijer e.a., 2001). In Zwolle en
in Steenwijk zullen de uitgangspunten, zoals verwoord in de bestudeerde documenten, geen (grote)
verschillen in mening opleveren. In Zwolle zijn bijna alle belanghebbenden betrokken bij het proces en
38