Meervoudig Besproken - Habiforum

EEN VOORBEELD VAN EEN TOEPASSING VAN DE DISCOURSANALYSE IN DE PLANOLOGIE:
In de huidige ontwerpdiscussie van de openbare ruimte spelen discoursen een belangrijke rol. Volgens
Hajer en Reijndorp (2001) is er sprake van enkele duidelijk te omschrijven ‘ontwerpdiscoursen’ die
overal de herinrichting van stedelijke ruimte bepalen. Een reden van het ontbreken van een visie op
kwaliteit van de openbare ruimte is gelegen in het feit dat ‘belangrijke’ spelers als bestuurders,
vormgevers en ontwikkelaars elkaar op dit moment erg goed kunnen vinden als het gaat om de
vormgeving van die stedelijke openbare ruimte (Hajer en Reijndorp, 2001).
Gemeenschappelijk zijn de interesse in het
terugdringen van de rommeligheid, een
nadruk op esthetiek en een voorkeur voor
design. Een andere discours kijkt meer naar
de toestand van de openbare ruimte in het
algemeen, waarbij thema’s als ‘onveiligheid’
en ‘zinloos geweld’ een belangrijke rol spelen.
Het derde perspectief wordt gevormd door de
discussie over ‘niet-plaatsen’: de opkomst
van nieuwe openbare ruimten als quasimachinale
doorgangsruimten, zoals
wegrestaurants, TGV-stations en shopping
malls.
Dit in tegenstelling tot ‘antropologische
plaatsen’ die sociaal en historisch zijn
ingebed. Hajer en Reijndorp (2001) geven
aan dat de huidige discussie over de kwaliteit
van de openbare ruimte is ingegeven door
deze drie invalshoeken, die in wezen een
eigen discours zijn, met eigen
standaardoplossingen, sympathisanten, en
blinde vlekken.
De drie zojuist genoemde discoursen zorgen
echter voor onderlinge spanning.
O
u
t
l
e
t Shopping Batavia Stad in Lelystad: een ‘niet-plaats’
Het esthetische ideaal van ontwerpers en bestuurders wordt niet zelden na verloop van tijd teniet
gedaan door inwilliging van de vraag van gebruikers naar gezelligheid en meer groen. De twee
onderzoekers stellen zichzelf de vraag in hoeverre de ontwerpdiscours zich verhoudt tot de
uiteenlopende eisen die aan de openbare ruimte worden gesteld.
2.3 Conclusie
Om de procesvraag van dit onderzoek te kunnen beantwoorden, wordt in deze studie de
discoursanalyse toegepast. In dit hoofdstuk is het ontstaan van de discourstheorie beschreven.
Gesproken is over de discours als echt taalkundig debat of meer bekeken vanuit een bepaalde
invalshoek. Ook is de relatie tussen discours en macht besproken.
Welke discoursmethode wordt in dit onderzoek toegepast? De twee belangrijkste randvoorwaarden
voor een goede discoursanalyse liggen volgens Trappenburg (1993) bij de keuze tussen twee
elementen.
Keuze 1: ‘taal’ bekijken als (1) serieus, puur en echt én (2) beoordelen op de inhoudelijke merites.
Keuze 2: ‘taal’ bekijken vanuit (1) de inhoudelijke belangstelling én vanuit (2) een verkapte machts-
25