HERBESTEMMING VAN RELIGIEUS ERFGOED Maastricht ... - WTA

- behoud van expressie
- aansluiten bij de stijl
- behoud van ensembles, ook rondom het kerkgebouw
- behoud van ‘’Gesamtkunstwerking’’.
Een eenvoudig voorbeeld waarbij deze uitgangspunten zijn gehanteerd, met name met
betrekking tot ruimte en licht, is het ontwerp voor de herinrichting van de Torenkerk te
Gapinge (Zeeland) [Fig. 9].
Een ander voorbeeld is de herinrichting van de Anthonius en Lodewijkkerk in Den Haag die
ten gevolge van liturgische inzichten een geheel nieuw ‘’Gesamtkunstwerk’’ is geworden,
inclusief verplaatsing van altaar en orgel etc. [Fig 10].
Wat past bij de kwaliteiten van het interieur: het orgel, de klokken en bijvoorbeeld de
kunstschatten?
Denk ondermeer aan akoestiek: denk aan de orgelbouwtraditie die zich toch in hoge mate
afspeelt in de kerken. Met het verdwijnen van kerken verdwijnen er orgels (en andere
kerkschatten).
Wat past bij de waarden van het geloof?
Als eerste moet geconstateerd worden dat voor een Rooms Katholiek de kerk een Gods
Huis is, gewijd. Voor een protestant is het een onderdak: de handeling is heilig, het gebouw
niet. Dit maakt een belangrijk verschil in de omgang met het kerkgebouw. Zien we bij de
Rooms Katholieken dat er, met nuancering in de bisdommen onderling, grote moeite is met
herbestemmingen, bij de protestanten is dit in principiële zin minder. Bij beide zien we wel
de ontroering. Ontroering die (extra) toeneemt als de functie minder ‘’passend’’ is. Die
beoordeling is niet eenvoudig. Is er een principieel verschil tussen een concert of een disco?
Een boekhandel gepast? Hangt het principieel gezien toch sterk af van wat voor boeken er
dan staan? Evenzo wat de inhoud van het concert of disco is? Geen sportwinkel? Sporten is
toch zo gezond, voor lichaam en geest?
Figuur 9: Torenkerk Gapinge: extra
programma wordt (visueel) los en reversibel,
opdat de ruimte heel blijft, in de eeuwenoude
kerkruimte geplaatst
- 9 -
Figuur 10: Emmauskerk, Den Haag:
vrijmoedig met respect voor het bestaande
monument, vele gebruiksmogelijkheden die
het huidige programma faciliteren
Andere, algemene waarden maken doorgaans minder verschil tussen Rooms Katholieken
en Protestanten, is mijn waarneming.
Voor dit aspect het volgende citaat uit ‘’Kansen voor kerkgebouwen’’:
‘’met alle begrip voor en belang van historische overwegingen, culturele overwegingen er is
meer voor christenen, en dat moet in balans komen. Hierbij sluit ik aan op de normatieve