HERBESTEMMING VAN RELIGIEUS ERFGOED Maastricht ... - WTA

De nieuwe omgang met Herkenrode moet op zichzelf voldoende getuigenis afleggen van
hoe de beheerders door hun huidige initiatieven de geschiedenis voortzetten, de gebouwen
als materiële dragers van historische informatie beschouwen, het landschap als ruimte voor
ecologische mogelijkheden zien én terzelfder tijd publieken van onze tijd willen aanspreken.
Wat de gebouwen betreft, zijn in Herkenrode de typerende kloosterarchitectuur van de
cisterciënzers en de bijbehorende ruimtelijke ordening afleesbaar. Die gebouwen kunnen
worden ingedeeld in vier kwartieren, met elk hun eigenheid. Ze vervullen samen drie
functies:
Functie 1: de economische functie
- de abdijhoeve
- de bedrijfsgebouwen
(beide kwartieren waar werd gewerkt met het oog op de autarkie van de abdij)
Functie 2: de spirituele functie
Het spirituele gedeelte in het midden, met de kloosterpanden en de kerk
Functie 3: de verblijfsfunctie
De ruimtes waar werd gewoond, waar het beheer werd gevoerd en waar zich de contacten
met de (adellijke) buitenwereld afspeelden. (Men moet hierbij bedenken dat de
verblijfsruimten uit de cisterciënzerperiode momenteel deels [ook] de kloosterfunctie
vervullen.)
Dit weefsel, dat kan worden vergeleken met een stedelijk geheel, moet voor bezoekers
opnieuw leesbaar gemaakt worden. Dat kan op impliciete en op expliciete wijze gebeuren.
Binnen het duidelijke kader, het programma van functies en de concrete ruimtelijke invulling
moet er voor het proces ‘Herkenrode’ een open einde strategie gevoerd worden. Die houdt
in dat de huidige keuzes zo min mogelijk een hypotheek mogen leggen op eventuele
wijzigingen, aanvullingen, correcties enz. die onder meer door maatschappelijke evoluties
mettertijd aangewezen zullen blijken te zijn. Deze permanente mogelijkheid tot bijsturing en
aanvulling geldt zowel voor de omgang met het bouwkundig erfgoed als voor het geplande
cultuurlandschappelijk proces.
De eigenheid van de Herkenrode-gebouwen zal bewaard en versterkt worden door de
volgende gemotiveerde gedragslijn toe te passen: de potenties van de historische
gebouwen blijven zoveel mogelijk bewaard en worden gerespecteerd. Dit betekent dat
eventuele functies die niet verenigbaar zijn met deze potenties, een plaats zullen vinden in
duidelijk herkenbare nieuwbouwruimtes. Met andere woorden: er komt in Herkenrode
nieuwbouw met het oog op de nieuwe, hedendaagse functies die de site zal vervullen en die
onverenigbaar zijn met de mogelijkheden van het huidige patrimonium. Nieuwbouw zal een
aanvulling zijn bij de gegeven potentie van de nog bestaande, gerestaureerde gebouwen.
2.2. Structuur
Het project van de site Herkenrode is een levend geheel, maar wordt gestructureerd door
strikte regels, bepaald door een inhoudelijke samenhang. Het is deze, als het ware rituele,
samenhang die door het handhaven van zijn relaties, associaties, en hiermee
samenhangende hiërarchie, organisatie en afleesbaarheid in de site schept en behoudt,
terwijl continue evolutie en verandering volgens het concept welzijn van mens en natuur
dynamiek geeft en behoudt. Dank zij de structuren de daarmee samenvallende helderheid
worden steeds wisselende mogelijkheden opengehouden binnen een samenhangend
stramien.
- 4 -