HERBESTEMMING VAN RELIGIEUS ERFGOED Maastricht ... - WTA

daarin opgenomen bijdrage onder de titel ‘’snoeien doet bloeien” vormt de opmaat voor dit
artikel [bijlage 2].
Met deze achtergrond in de Protestantse Kerk en genoemde en andere ervaringen uit het
architectenvak is dit artikel ‘’geloofwaardig hergebruik van on(t)roerend religieus erfgoed”
genoteerd. Met de beknoptheid van een artikel zijn de lijnen van deze achtergrond en
ervaringen niet geheel te scheiden: die van de architectonische ervaringen en die van de op
het christen-zijn gebaseerde waarden.
Dit onderwerp wordt behandeld conform de titel van achteren naar voren om te eindigen bij
het begin: het geloof. Beschouwd worden:
- erfgoed
- religieus
- onroerend
- ontroerend
- hergebruik
- geloofwaardig.
2. Erfgoed
Erfgoed: goed, roerend en onroerend, wat we erven, uit het verleden, korter en langer
geleden.
Om tot monument verklaard te worden moet een bouwwerk minimaal 50 jaar oud zijn.
Op dit moment is er veel aandacht voor de jonge monumenten, omstreeks 50 jaar oud, die
een markante periode vertegenwoordigen: de wederopbouwperiode van na Wereldoorlog II.
Een periode die zich niet alleen kenmerkt door herstel van oorlogsschade, maar bovenal
door een optimistische tijdgeest, ambiërend en gelovend in een nieuwe, maakbare wereld,
en ook nieuwe technieken en inzichten. In de kerkbouw werkt de (Protestantse) Liturgische
Beweging door. De Rooms Katholieken verkennen de nieuw verworven inzichten van het
tweede Vaticaans Concilie. Juist ook in de kerkbouw is dit stedenbouwkundig,
architectonisch en liturgisch een uitzonderlijk bijzondere periode. Minister Plasterk typeerde
ze in de categorie ‘’verzuiling’’. Impliciet geeft deze typering aan dat een stedenbouwkundig
ensemble van een Rooms Katholiek, Hervormd en Gereformeerd kerkgebouw als geheel
erfgoed is. Het dorp Nagel in de Noord-Oostpolder is daar een mooi voorbeeld van. Dit
voorbeeld, en ook de op dit moment actuele tentoonstelling (Rotterdam/Maastricht, tot 6
januari 2008) over het werk van architect Pierre Cuypers, met de titel ‘’architectuur met een
missie’’ illustreren dat erfgoed niet alleen betrekking heeft op de vorm, de architectuur, maar
een periode uit de vaderlandse geschiedenis, kerkgeschiedenis vertegenwoordigen en een
relatie heeft met aspecten van het leven zoals religie en gemeenschapszin. Pierre Cuypers
was een van de architecten die de enorme bouwstroom nieuwe Rooms Katholieke kerken
eind 19e eeuw, toen de Rooms Katholieke weer publiekelijk kerken mochten bouwen, ging
vormgeven. Discussies over Rooms Katholieken kerken vertoonden toen een grote
gelijkenis met de huidige discussies over moskeebouw. Op de tentoonstelling (2004) ‘’de
hemelbestorming van Katholieken en Moslims‘’ in het Museum voor Religieuze Kunst te
Uden werd dit geïllustreerd.
Moeten monumenten minstens 50 jaar oud zijn, erfgoed kan gisteren ontstaan zijn.
In dit artikel wordt geen minimum leeftijd aan het erfgoed gesteld.
3. Religieus
Bovenstaand illustreert dat we doorgaans denken aan het christelijk religieus erfgoed. Maar
er is meer: joods, islamitisch en bijvoorbeeld oosterse religies.
- 2 -