Aan de hand van de imam - Pauw & Witteman

1.6
IVA beleidsonderzoek en advies
Methodologische verantwoording
Om de onderzoeksvragen zoals die in paragraaf 1.5 staan geformuleerd te beantwoorden,
maken we gebruik van interviews, documentatiestudie en (participerende)
observatie. De onderzoeksvragen zijn niet in hypothetische vorm geformuleerd. Er
worden dan ook geen hypothesen getoetst. Het onderzoek is beschrijvend van aard.
Interviews vormen de belangrijkste bron van informatie. Die interviews vinden plaats
op basis van vrijwilligheid. De respondenten zijn (uiteraard) volkomen vrij geweest om
aan het onderzoek medewerking te verlenen of niet. De anonimiteit van de
respondenten is gegarandeerd. Een uitzondering hierop vormen ‘publieke figuren’,
zoals imam Ahmad Salam.
De genoemde onderzoeksmethoden brengen, althans volgens empirisch-analytische
maatstaven, beperkingen met zich. Zo zal er sprake zijn van non-respons, waarbij er
geen zicht bestaat op de aard en de omvang van de non-respons. Dit betekent dat
er mogelijk sprake is van selectie, als bijvoorbeeld mensen met bepaalde specifieke
kenmerken structureel weigeren mee te werken. Daarnaast kan er sprake zijn van
onvolledige informatie. Dit kan te wijten zijn aan sociaal wenselijk antwoorden, maar
ook aan het achterhouden van bepaalde informatie, waarbij er geen mogelijkheid
bestaat tot verificatie. Tot slot is er geen mogelijkheid voor referentie. Er is niet
voorzien in een ‘controlegroep’ (bijvoorbeeld een andere moskee, of willekeurige
burgers uit een andere wijk), waardoor de bevindingen niet vergeleken kunnen
worden. Om deze beperkingen van de betrouwbaarheid, de validiteit en de
generaliseerbaarheid van de resultaten zoveel als mogelijk te neutraliseren, is een
kwalitatief georiënteerd onderzoeksdesign gehanteerd en wordt door middel van
triangulatie van onderzoeksbevindingen de betrouwbaarheid en de validiteit
geoptimaliseerd.
Binnen de empirisch-analytische onderzoekstraditie hanteert men de zogenoemde
subject-objectscheiding. Men streeft naar het vaststellen van objectieve feiten.
In onderhavig onderzoek hebben we die subject-objectscheiding, gezien de doel- en
vraagstelling, bij voorbaat moeten loslaten. We beschouwen de onderwerpen
(objecten) van onderzoek daarmee primair als fenomenen, als verschijnselen die
begrepen moeten worden. Met behulp van de empirisch-fenomenologische methode,
die de interpretatie van de bewuste ervaring centraal stelt, wordt getracht een
betekenisstructuur te ontwerpen die gebeurtenissen en menselijke gedragingen tot
een geheel organiseert. Er wordt betekenis gegeven aan de gebeurtenissen en
menselijke gedragingen op basis van hun effect op dat geheel. Het geheel moet
sluiten en een begrijpelijk verhaal vormen 5 . De methode veronderstelt geen objectieve
onbevooroordeeld waarnemende onderzoeker die de ervaringen opdoet. In tegendeel,
nieuwe ervaringen dienen juist met de oude in verband te worden gebracht, opdat
vooroordelen die de waarneming kleuren kunnen worden losgelaten of aangepast.
5 In de narratologie wordt ook ‘de plot’ als kenmerkend en onmisbaar element van het verhaal genoemd.
5