Aan de hand van de imam - Pauw & Witteman

18 Integratie en participatie van orthodoxe moslims in Tilburg-Noord
Boender (2007) volgt het publieke debat tot en met 2004. De jaren daarna hebben
opiniemakers nog andere relevante accenten gelegd. Twee daarvan zijn van belang
om in deze studie te memoreren. Ten eerste heeft de discussie over ‘het multiculturele
drama’ zich voortgezet in een altijd nog ongemakkelijk debat over de verbanden
tussen integratie, participatie, rechtsgelijkheid en multicultureel beleid, verscherping
van het discours en de neo-nationalistische, of liever populistische reflex van de
harde aanpak. Dat die verbanden enerzijds moeilijk duidbaar, weinig eenduidig en
poly-interpretabel zijn, anderzijds zich buitengewoon lastig laten onderbouwen met
empirische gegevens, lijdt geen twijfel 11 . Een aspect van dit debat dat met het oog op
onderhavige studie aandacht vergt, is dat de overlast die sommige groepen van vooral
jongeren van Marokkaanse of Antilliaanse afkomst op lokaal niveau
veroorzaken door politici worden losgezongen van de integratiekwestie, worden
gepresenteerd als het effect van een immer nog dominant bestuurlijk en beleidsmatig
multiculturalisme, maar tegelijkertijd al dan niet expliciet worden ingevoegd in het
debat over het bestrijden van uitingen van polarisatie en radicalisering. Overlast,
polarisatie en radicalisering worden genevenschikt. Dat belast in de praktijk de
discussie over de manier waarop moskeegemeenschappen, islamitische
zelforganisaties en hun voorgangers betrokken zouden moeten zijn én worden in het
versterken van integratie, participatie en het tegengaan van polarisatie en
radicalisering.
Dit mechanisme was en is eveneens zichtbaar in de kwestie van geloofsafvallige
moslims: het tweede relevante accent dat de afgelopen jaren het debat over imams en
moskeegemeenschappen heeft gekleurd. De ‘kwestie Ehsan Jami’, een
gemeenteraadslid dat in 2007 naar aanleiding van zijn uitlatingen over de islam nadat
hij zich als ‘afvallige moslim’ had gemanifesteerd werd bedreigd, bracht de spanning
tussen gewetens-, geloofs- en godsdienstvrijheid en de orthodoxe belijdenis van de
islam pregnant over het voetlicht. Moslims die zich van hun geloof afkeren (al dan niet
met een expliciet beroep op Nederlandse grondwettige vrijheden), zo bleek, worden
door sommige orthodoxe moslims weinig toeschietelijk of zelfs agressief bejegend.
Tegelijkertijd leidde de kwestie in de Nederlandse islamitische geloofsgemeenschap
tot veel en diverse discussie, die zich bewoog tussen de polen van de integriteit van
het geloof enerzijds en die van de Nederlandse grondwet anderzijds.
11 Het artikel ‘Het multiculturele drama’ dat Paul Scheffer op 29 januari 2000 in NRC-Handelsblad publiceerde heeft
de pennen danig in beweging gebracht. Recentelijk is een aantal publicaties verschenen die voor het actuele
debat van belang zijn: Scheffer, P. (2007) Het land van aankomst, Amsterdam: De Bezige Bij; Koopmans, R.
(et al.) (2005) Contested citizenship. Immigration and Cultural Diversity in Europe, Minneapolis: University of Minnesota
Press; Duyvendak, J.W., De Haan, I. en Engelen, E. (2008) Het bange Nederland. Pleidooi voor een open
samenleving, Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker; Sniderman, P.M. en Hagendoorn, L. (2007) When ways of life
collide. Multiculturalism and its discontents in the Netherlands, New Jersey: Princeton University Press. Zie ook
de discussie naar aanleiding van het boek van Duyvendak, De Haan en Engelen in NRC-Handelsblad d.d.
19 november 2008.