Aan de hand van de imam - Pauw & Witteman

IVA beleidsonderzoek en advies
In de interviews met moskeebezoekers werd herhaaldelijk de verzuchting gehoord
‘dat moeten ze zelf weten’ als het om het al dan niet tolereren van waarden, normen
en gebruiken ging die niet tot ‘de ware islam’ behoren. Daarin klinkt berusting en ook
diezelfde meewarigheid.
Voor diepgelovige moslims is het leven op aarde een beproeving. Er moeten flinke
inspanningen worden geleverd om een kans te maken na de dood in het paradijs te
komen. Het leven volgens de fundamenten van de islam in een westerse wereld is in
dat licht een extra beproeving. Een veelheid aan invloeden en indrukken uit de
westerse samenleving moeten immers worden weerstaan. Het gaat daarbij
hoofdzakelijk om verleidingen met betrekking tot seks en alcohol. Veel moslims
kijken daarom niet naar de Nederlandse televisie, maar kunnen bijvoorbeeld reclameuitingen
op straat niet negeren. De fundamentalistische moslim ontmoet verder ook
problemen als hij vrouwen geen hand wil geven, niet wil aanschuiven aan tafels waar
alcohol wordt geschonken en in een jurk en met een lange baard, of als vrouw gehuld
in een boerka over straat wil gaan.
Er is, alleen al vanuit het recht op de vrijheid van godsdienst, op zichzelf geen enkel
bezwaar te benoemen tegen het orthodox of fundamentalistisch belijden van een geloof.
Problemen ontstaan echter in het tot de uiterste consequentie willen doorvoeren
daarvan. Er ontstaat spanning en conflict als ‘de kleine moraal’ in beeld komt, namelijk
als de ethisch-structurerende kaders van de dagelijkse omgang uit de westerse
cultuur en de orthodox-religieuze levenswijze elkaar raken. De westerse burger raakt
geïrriteerd door de confrontatie met de afwijkende norm, de orthodoxe moslim raakt
in conflict als hij zich door ongelovigen gedwongen voelt te doen wat het geloof hem
verbiedt.
In termen van integratie ontstaat hierdoor een zekere asymmetrie. Voor velen
betekent integratie ‘water bij de wijn doen’: ‘jij mag van mij als man een jurk en een
lange baard dragen, maar dan moet je vrouwen wel een hand geven’. Een moslim
zou eerder andersom redeneren: ‘als ik vrouwen geen hand hoef te geven, dan laat
ik jullie ongestoord naar bloot op televisie kijken en alcohol drinken’ 39 . Integratie wordt
op deze manier in een kader geplaatst, waarbij over en weer ethische grenzen worden
gesteld aan de wijze van omgaan met elkaar (zie ook: Enzinger en Dourleijn 2008).
Het probleem is dat ‘water bij de wijn doen’ nu juist precies is wat de orthodoxe of
fundamentalistische moslim niet wil. Hij wil volgens de eigen (kleine) moraal in en
met de eigen cultuur co-existeren met de Nederlandse samenleving. De autochtone
Nederlander heeft feitelijk geen andere keus dan die afzondering te accepteren; door
integratie op basis van onderhandeling af te dwingen zullen alleen maar conflicten
ontstaan (zie ook: Pels 2008).
39 Met ‘ongestoord’ wordt bedoeld dat het veel praktiserende moslims ook verder koud laat dat westerlingen dat doen
en zij daardoor niet in het paradijs zullen komen - het ‘dat moeten ze zelf weten’.
63