JG 19 nr 4 - Reynaertgenootschap

366
teit? Ik zou het niet durven zeggen, maar de verleiding is groot om, gezien de plaats
van de afbeelding bij de tekst over onjuist oordelen over anderen en de connotatie
van de haas in de middeleeuwen, de afbeelding van de hazewindhond en de haas
als een homoseksuele verwijzing te beschouwen.
Alain de Lille schrijft rond 1160 De planctu Naturae (‘Over de klacht van vrouwe
Natuur’). De dichter is bedroefd over de zich algemeen verspreidende minachting
voor de wetten van vrouwe Natuur. Hij wil niet langer zwijgen; sodomie neemt hand
over hand toe. De jammerklacht van vrouwe Natuur is een lange inleiding tot de
kern van haar klacht: de verdoeming van de sodomieten. In deze klacht, doorspekt
met mythologische figuren, komt tijdens de beschrijving van de mantel van vrouwe
Natuur een passage voor over de haas en jachthonden. Op de mantel staat de
schepping afgebeeld. Als in een minibestiarium beschrijft de ik-figuur de aarde met
de dieren, waaronder dus de haas en de jachthond. De haas is blijvend bevangen
door dreigende angst, niet door de slaap, maar omdat hij droomt van de nadering
van jachthonden (Sheridan 1980: 103). Het betreft hier volgens Sheridan geen
homoseksuele connotatie. De beschrijving van de dieren op de mantel schetst de
oorspronkelijke toestand van de schepping zoals door de Schepper is bedoeld.
Interessant voor het betoog is dat de haas van nature doodsbang is voor jachthonden,
maar dat daar niets van blijkt bij de avonturen die Cuwaert beleeft met de jachthond
Reynout en Rijn bij Kriekeputte.
Volgens Thomas van Aquino in zijn Summa theologiae zijn honden (maar ook katten)
promiscu en daarom een slecht voorbeeld voor de mens (Boswell 1980: 319).
Ook Jacob van Maerlant kan niet om de overmatige paringsdrang van de honden
heen. Hij onderscheidt drie soorten honden: jachthonden, brakken en huishonden.
Met name de huishonden hebben volgens hem een onbedwingbare lust om te
paren.
dat si bachten te samen cleuen
comet van hare luxurien
(Der Naturen bloeme v. 1376-1377)
Opmerkelijk is dat Reynout de sies een valsmunter is. Hellinga meent dat hier sprake
is van een dubbelzinnigheid (Hellinga 1958/1959: 362). Valsmunterij zou ook
staan voor homoseksualiteit. Ik kon deze connotatie nergens terugvinden. Wel
wordt op ketters, pederasten, bugghers, sodomieten, valsmunters en burzeniders
dezelfde straf toegepast (Le livre des mestiers: 34).
Een laatste argument voor de homoseksuele interpretatie van het
Kriekeputtefragment trof ik aan bij Spreitzer (1988: 55-56). De Waldenzen, een ketterse
groepering die aanvankelijk niet door de Kerk werd vervolgd en minder
gevaarlijk werd geacht dan de Katharen, werden vanwege hun zeer strenge ascese
verdacht gemaakt en van abnormale wellust beschuldigd in geheime oorden.
Ook een andere bij Döllinger geëditeerde, ongedateerde tekst over
de vergrijpen (‘errores’) van de Oostenrijkse Waldenzen blijft in de
beschrijving algemeen als hij de groep afschuwelijke wellustige
zonden (‘abominabiles luxurias’) toeschrijft, die in geheimzinnige
oorden plaatsvonden.
Spreitzer was niet op zoek naar argumenten om de Kriekeputtepassage homosek-
Tiecelijn, 19, 2006