JG 19 nr 4 - Reynaertgenootschap

De hazen
394
We waren in een weitje waar camille
het meeste te vertellen stond en hadden
een paal voor een waslijn in de grond gezet,
toen twee hazen uit het jonge koren dansten,
rechtop bewegend, in een aangrijpend menuet.
Dat kinderboekenhazen bleken te bestaan –
ze droegen dan wel parmante jassen,
maar hadden die aandoenlijke en overduidelijke
oren aan – het was zo schokkend als midden in
de goedheid of in de oudste angst voor donker
zijn te komen staan.
De schaamteloosheid van hun rondedans
en de driftige ernst van hun door
plotselinge versteningen onderbroken spel
deden ons de eigen argwanendheid en
verloren natuurlijkheid beseffen, dat
voelden wij aan onze sprakeloosheid wel.
Het voorjaar leek zelfs dreigend uit den boze
over de onschuld van de polder heen te hangen.
De dans duurde zo’n traag kwartier;
er was nog een kort leven om te blozen,
om naar de schoonheid van dit drieste dansen
te verlangen.
(Ed Leeflang, De hazen en andere gedichten, 1979, ook opgenomen
in Sleutelbos. Gedichten uit zeven bundels, Amsterdam/
Antwerpen, De Arbeiderspers, 1999)
Het tafereel dat Leeflang oproept, is niet verstoken van idyllische kantjes. Ondanks
de confrontatie met angst en goedheid, is het toch de ultieme, absolute schoonheid
die de mensen naar de keel grijpt: ‘de schoonheid van dit drieste dansen’. De
hazendans bezorgt hun uiteindelijk een onvoorwaardelijke esthetische ervaring,
waarvan de intense traagheid contrasteert met wat er schijnbaar rest aan te veel
tijd, met ‘een kort leven om te blozen’.
Ook in andere gedichten wordt de haas of wat hij uitricht geassocieerd met een
morele categorie, bijvoorbeeld die van de zuiverheid of onschuld. Dat is met name
het geval in ‘De sneeuwhaas’ van Ida Gerhardt, waarin de haas zelfs ‘een kinderstem’
wordt toegedicht. Zoals in zoveel gedichten wordt hij weliswaar gedood, maar
het dode dier geldt tegelijk als een metafoor voor de geliefde vrouw, aan wier nagedachtenis
dit gedicht is opgedragen. In ‘zuivere staat’ spiegelen haas en vrouw zich
keurig in elkaar. De ‘witte haas’ valt, in overeenstemming met de gangbare christelijke
symboliek, op te vatten als een verwijzing naar de overwinning van de mens op
de hem/haar kwellende geneugten des vlezes. 10
Tiecelijn, 19, 2006