JG 19 nr 4 - Reynaertgenootschap

380
Van Everdingens iconografische bronnen
We weten niet welke Reynaerttekst Allart van Everdingens inspiratiebron was voor
zijn suite Reynaertetsen. Het zou ons niet verwonderen indien we in de
Nederlandse traditie zouden terechtkomen. De speurtocht zou in Holland
(Amsterdam) kunnen beginnen. Ook over zijn beeldbronnen tasten onze voorgangers
in het duister. Kende Van Everdingen ook kunstenaars die dieren en vooral de
vos uitbeeldden? In de periode dat Van Everdingen zijn Reynaertsuite maakte
woonde hij in Haarlem. Als man van zijn tijd zal hij het te Amsterdam uitgegeven
fabelboek van Joost van den Vondel, Vorstelijcke Warande der Dieren uit 1617 wel
gekend en bekeken hebben. In Vondels beestenboek staan 107 fraaie gravures van
Marcus Gheeraerts de oude (1516/21-na 1586) aangevuld met achttien later
gemaakte gravures (ofwel van Philippe Galle ofwel van Marcus Gheeraerts). De
koperplaten van Gheeraerts werden in 1571 door de Antwerpse graveur-uitgever
Philippe Galle (1537-1612) gekocht. Hij drukt het Esbatement moral, waaraan de
achttien etsen worden toegevoegd. Later komen de koperplaten in handen van het
atelier van Pers, die aan Vondel vraagt om er teksten bij te schrijven.
Op vijftien prenten in dit boek figureert de vos. Gheeraerts 107 platen werden voor
het eerst gedrukt in De warachtighe fabulen der dieren uit 1567 van de Brugse rederijker
Eduard de Dene (1505-1578). Mogelijk kende Van Everdingen de beestengravures
van Gheeraerts ook uit deze uitgave, maar ook de verwantschap met de
toegevoegde platen doen ons voor de Vorstelijcke Warande der Dieren als mogelijke
bron kiezen. Als we de prenten van Van Everdingen en de vossenprenten in
Vondels Vorstelijcke Warande der Dieren naast elkaar leggen, is er een vermoeden
van beïnvloeding.
afb. 7
Tiecelijn, 19, 2006