Nieuwsbrief 25 Stichting Doorgang - SPKS - Nfk

JE BENT WAT JE EET,
DAT WETEN ZELFS JE GENEN
BETER ETEN EN MEER BEWEGEN
KAN TOT GROTE VERANDERINGEN
LEIDEN OP GENETISCH NIVEAU,
WIJST EEN PILOT STUDIE UIT.
SOMMIGE GENEN GAAN AAN,
ANDERE UIT.
Het was een opmerkelijk artikel dat
onlangs verscheen in het Amerikaanse
tijdschrift PNAS. Mannen met een
milde vorm van prostaatkanker werd
tijdelijk een andere levensstijl opgelegd
- met een gezond dieet, meer beweging
en een uur meditatie per dag.
Na drie maanden waren aanzienlijke
veranderingen in hun genen te zien.
Het is een bescheiden pilot-studie die
de Amerikaanse onderzoekers (van een
aan de universiteit van Californië gelieerd
kankercentrum in San Francisco
en een onderzoeksinstituut voor
preventieve geneeskunde in Sausalito)
hebben gedaan. Ze wilden weten of
voeding en levensstijl de ontwikkeling
van prostaattumoren kunnen beïnvloeden,
en onderzochten dat op moleculair
niveau.
De deelnemers waren dertig prostaatkankerpatiënten
die om persoonlijke
redenen allemaal hadden afgezien van
gebruikelijke behandelingen, zoals bestraling,
chemotherapie en hormoonpreparaten.
Dat gaf de onderzoekers
de kans zonder ethische bezwaren de
effecten van een alternatieve aanpak
te kunnen onderzoeken.
De patiënten kregen drie maanden
lang een dieet met weinig vet en veel
granen, groenten en fruit. Daarnaast
werden ze onderworpen aan een regime
van matige beweging (een half
uur wandelen per dag) en een uur
stressvermindering, onder meer via
meditatie.
Het effect na drie maanden was spectaculair:
niet alleen waren de mannen
afgevallen en was hun bloeddruk lager
V OEDING
geworden (zoals uit eerdere studies
mocht worden verwacht), vergelijking
van weefselmonsters uit de tumoren
vóór en na de behandeling wees uit
dat ook de expressie (activiteit) van
circa 500 genen was veranderd.
Blijkens analyses met micro-arrays
(apparaatjes die genetische activiteit
genoombreed aflezen) waren er 48 genen
in- en 453 genen uitgeschakeld,
waaronder genen die een rol spelen
bij het ontstaan van prostaatkanker.
De onderzoekers concluderen dus dat
‘interventies’ in dieet en levensstijl
genexpressie kunnen ‘moduleren’.
“Een aardige studie”, vindt Michael
Müller, hoogleraar voeding, metabolisme
en genomics aan Wageningen
Universiteit en directeur van het
Nutrigenomics Consortium van het
Top Instituut Voedsel en Voeding.
Nutrigenomics onderzoekt de gezondheidseffecten
van voeding met
technieken uit de moleculaire genetica
en biologie.
“We zien door studies als deze in
PNAS steeds meer bewijzen voor de
hechte relatie tussen genen, voeding
en gezondheid”, zegt Müller. “De genen
liggen vast, die krijgen we van
onze ouders, maar ze hebben een zekere
plasticiteit: hun activiteit wordt
beïnvloed door de omgeving, met name
de voeding. We zijn en worden
wat we eten.”
Müller doet zelf onderzoek naar vetzuren
en genen. “We laten gezonde
mensen vasten en kijken na 24 en 48
uur naar de genexpressie in hun
bloedcellen. Zoiets leidt ook tot forse
effecten. Vasten is een soort stress.
stichting DOORGANG | NIEUWSBRIEF NOVEMBER 2008 | pagina 22
Je ziet dat allerlei processen veranderen
en sommige meteen in de spaarstand
gaan.”
Cellen meten voortdurend welke
voedingsstoffen ze binnenkrijgen. Bij
elke metabole verandering, zoals na
het eten, passen ze hun cellulaire
programma aan, bijvoorbeeld door
extra capaciteit in te zetten. “Helaas
zijn we door de evolutie geprogrammeerd
om heel efficiënt met energie
om te gaan. Dat kan bij onze huidige
welvaart schadelijk zijn, vooral als we
te eenzijdig verzadigd vet eten.
Overigens heeft Müller ook kritiek
op de Amerikaanse studie. “De auteurs
onderzoeken niet één interventie,
maar drie tegelijk: dieet, beweging,
stressbestrijding. Dat zou ik zelf
nooit doen. Een onderzoeksontwerp,
zeker bij complexe zaken als voeding
en levensstijl, moet zo simpel mogelijk
zijn.”
“Wel vinden de onderzoekers een
duidelijk effect, en dat maakt het
toch de moeite waard. Maar nu moet
je uitzoeken welke variabele precies
die genetische veranderingen veroorzaakt.
Waar ligt het nu aan: minder
vet, meer soja, meer beweging, of de
combinatie?”
De Amerikanen signaleren de beperkingen
zelf ook. Ze kondigen gerandomiseerde
vervolgstudies aan met
méér patiënten plus een controlegroep.
Dan hopen ze ook te ontdekken
welke effecten de genetische veranderingen
eigenlijk hebben, en wat
de consequenties voor behandeling
kunnen zijn.
Bron: de Volkskrant