Nieuwsbrief 25 Stichting Doorgang - SPKS - Nfk

N IEUWS UIT DE S ECTIES S LOKDARM- MAAGKANKER
SLOKDARMKANKER RUKT OP
EEN BEPAALDE VORM VAN SLOKDARMKANKER - HET ADENOCARCINOOM -
IS BEZIG AAN EEN GESTAGE OPMARS.IN 2003 KREGEN IN NEDERLAND
1434 MENSEN, VIER KEER ZOVEEL MANNEN ALS VROUWEN, DIT SOORT
SLOKDARMKANKER.IN 1989 WAREN DAT ER 684.
“EEN VERONTRUSTENDE ONTWIKKELING WAAR WE GEEN GRIP OP HEB-
BEN.DE AANDOENING WORDT MEESTAL LAAT ONTDEKT EN EEN OP GE-
NEZING GERICHTE BEHANDELING IS DAN NIET MEER MOGELIJK.”
De 75-jarige maag-, darm-, leverarts
Mark van Blankenstein weet waarover
hij praat. Hij begon in 1969 als internist
in het toenmalige academisch ziekenhuis
Dijkzigt in Rotterdam, waar
hij werkte tot aan zijn pensionering in
1996. Daarna richtte Van Blankenstein
zich op onderzoek naar het vóórkomen
van slokdarmkanker. Op de resultaten
hoopt hij morgen te promoveren
aan de Erasmus Universiteit in
Rotterdam.
“Het onderwerp had altijd al mijn belangstelling,
maar in combinatie met
een drukke ziekenhuispraktijk -we
werkten aanvankelijk met z’n tweeënis
er nauwelijks tijd voor onderzoek.
De patiënten gaan dan voor. Toen ik
65 werd, kreeg ik meer tijd.”
Op de afdeling interne geneeskunde
zag Van Blankenstein bijna jaarlijks
méér mensen met slokdarmkanker.
Rijnmond scoort in dit opzicht tamelijk
hoog op de ranglijst vergeleken
met andere kankerregio’s.
Opmerkelijk noemt de Rotterdamse
promovendus de verschillen in het
aantal gevallen van slokdarmkanker in
de wereld, tussen Europese landen en
zelfs binnen Nederland. “Zo komt in
het overwegend rooms-katholieke
Brabant en Limburg duidelijk minder
adenocarcinoom voor dan in de meer
protestantse delen van Nederland. Het
lijkt erop dat het rooms-katholieke geloof
of het ouweltje beschermt tegen
dit soort slokdarmkanker”, grapt Van
Blankenstein. “Maar dat is natuurlijk
flauwekul.”
Naar de oorzaak blijft het volgens
hem gissen. Echte verschillen in voedingsgewoonten
zijn er niet. “Er is wel
eens gezegd dat de zuidelijke bevolking
meer Romaanse wortels heeft en
de noordelijke germaanse, maar genetisch
is dat nooit onderbouwd.”
MAAGZUUR
Het adenocarcinoom heeft als belangrijkste
risicofactor maagzuur dat
bij sommige mensen terugstroomt
van de maag naar de slokdarm (oesofagus).
Dit verschijnsel staat bekend
als reflux. Een bekende oorzaak daarvan
is een breukje in het middenrif,
de platte spier die borst- en buikholte
van elkaar scheidt. Het bovenste deel
van de maag kan dan enigszins de
borstholte binnendringen, waardoor
de kringspier tussen de maag en de
slokdarm niet goed werkt.
Een andere risicofactor in de westerse
wereld is volgens Van Blankenstein
vetzucht. De maag komt daardoor
meer in het gedrang, waardoor
maagzuur gemakkelijker in het onderste
deel van de slokdarm terechtkomt.
Mogelijk leveren ook koolzuurhoudende
dranken hun aandeel. Zo bleek
uit Amerikaans onderzoek dat in
2004 werd gepresenteerd een opzienbarende
parallel tussen de stijging
van de consumptie van koolzuurhoudende
dranken gedurende de
laatste decennia - een toename van
450 procent - en de stijging van het
aantal gevallen van adenocarcinoom.
De onderzoekers zagen ook een oorzakelijk
verband. Door oprispingen
na consumptie van koolzuurrijke
dranken komt maagzuur in contact
met het gevoelige slijmvlies van de
slokdarm.
stichting DOORGANG | NIEUWSBRIEF NOVEMBER 2008 | pagina 41
De zure maaginhoud leidt op den
duur tot een ontsteking van het
slijmvlies, zogeheten refluxoesofagitis.
Na verloop van tijd kan dit resulteren
in toenemende weefselbeschadiging.
Het slijmvlies verandert vervolgens
geleidelijk van plaveiselcelepitheel
in cylinderepitheel (zie kader),
dezelfde bekleding als het
maagslijmvlies.
Dit veranderde slijmvlies staat bekend
als de zogeheten Barretto-esofagus,
genoemd naar de Britse thoraxchirurg
Norman R. Barrett (1903-
1979). Hij ontdekte de veranderingen
in het slijmvlies, maar veronderstelde
in 1950 dat de oorzaak lag in een te
korte slokdarm als aangeboren afwijking.
Twee Britse collega’s vonden in
1953 de echte oorzaak: maagzuur dat
herhaaldelijk de slokdarm binnendringt
doordat de kringspier onderaan
de slokdarm kennelijk onvoldoende
in staat is dit tegen te houden.
De karakteristieke veranderingen
in het slokdarmslijmvlies noemden
zij naar hun collega Barrett.
Lang niet iedereen met een chronisch
ontstoken slokdarm door maagzuur
heeft volgens Van Blankenstein echt
last van zuurbranden. “De mate van
gevoeligheid verschilt sterk. Er zijn
mensen die vrijwel geen klachten
hebben. Bij inwendig onderzoek zie
je dan soms toch een afschuwelijke
refluxoesofagitis. Aan de andere kant
zijn er mensen die veel klachten melden
en van wie het slijmvlies toch
niet is ontstoken.”
Slechts bij zo’n 10 procent van de
mensen met een chronisch ontstoken
slokdarm treedt volgens Van
Blankenstein daadwerkelijk celverandering
op in het slijmvlies. Waarom
de rest geen Barrettslokdarm ontwikkelt,
is onbekend. “Ze zijn er minder
gevoelig voor, wellicht is dat genetisch
bepaald.”
De gangbare behandeling van zuurbranden
is met neutraliserende middelen
zoals Rennies of Ulcogant. Ze
hebben slechts een kortdurend effect.
Zuurremmers als Losec, Zantac of
Nexium werken langer. Ze worden
vaak voorgeschreven als onderhoudsbehandeling
aan patiënten met refluxklachten
of een Barrettslokdarm.