richtlijn Vroegtijdige psychosociale interventies na rampen - Impact

Inleiding publieksdeel
1 Inleiding publieksdeel
In Nederland worden na schokkende gebeurtenissen zoals rampen en grootschalige calamiteiten
vroegtijdige psychosociale interventies aangeboden. Deze interventies worden ook wel acute
psychische traumahulp genoemd. Individuele (BIG-geregistreerde) hulpverleners, non-profitinstellingen
en ook particuliere organisaties houden zich bezig met deze vorm van opvang.
Er is een toenemende vraag naar vroegtijdige psychosociale interventies. Rampen in Nederland,
zoals de vliegramp Bijlmermeer, de vuurwerkramp Enschede en de cafébrand in Volendam hebben
aangetoond dat de psychosociale effecten en de gezondheidseffecten van een ramp langer duren
dan aanvankelijk werd gedacht, soms wel jaren. Psychosociale zorg is dus essentieel, maar moet
wel volgens de laatste aantoonbaar werkzame praktijken worden aangeboden.
Er bestaat op diverse punten een discrepantie tussen de resultaten van wetenschappelijk onderzoek
naar de effectiviteit van vroegtijdige psychosociale interventies en de dagelijkse praktijk. In de
hulpverlening worden interventies uitgevoerd die nooit wetenschappelijk zijn onderzocht of waarvan
uit onderzoek blijkt dat ze niet effectief en niet doelmatig zijn.
Zo wordt discussie gevoerd over het moment waarop vroegtijdige psychosociale interventies
moeten plaatsvinden, wíe ze het beste kunnen uitvoeren, en welke methodiek moet worden gevolgd.
De invulling, uitvoering en eventuele follow-up van vroegtijdige psychosociale interventies zijn
afhankelijk van de inzichten van organisaties, individuele hulpverleners en soms van commerciële
belangen. Dit leidt ertoe dat deze vorm van nazorg op veel verschillende manieren wordt geboden,
en dat getroffenen lang niet altijd optimale (‘state of the art’) zorg ontvangen.
Vanuit het professionele veld is gevraagd om duidelijkheid en eenduidigheid. Als antwoord is de voor
u liggende evidence-based multidisciplinaire richtlijn vroegtijdige psychosociale interventies ontwikkeld.
Deze richtlijn is een hulpmiddel waarmee volgens de laatste inzichten vanuit de wetenschap en
op geleide van (systematische) praktijkervaring antwoord wordt gegeven op de vraag wat te doen en
wat te laten in de eerste zes weken na een ramp, terrorisme of andere schokkende gebeurtenis.
Doelstelling en doelgroep
De richtlijn vroegtijdige psychosociale interventies geeft aanbevelingen ter ondersteuning van mensen
die betrokken zijn bij het verlenen van vroegtijdige psychosociale interventies in de eerste zes
weken na rampen, terrorisme en andere schokkende gebeurtenissen. Gebeurtenissen dus met een
plotseling, onverwacht en gewelddadig karakter. Hieronder vallen gebeurtenissen die een feitelijke
of dreigende dood of een ernstige verwonding met zich meebrengen, of die een bedreiging vormen
voor de fysieke integriteit van de getroffene of van anderen.
De getroffene ervaart hierbij reacties van intense angst, hulpeloosheid of afschuw (DSM-IV-TR,
APA 2000).
De richtlijn is in principe ontwikkeld voor grootschalige rampen (waaronder terroristische aanslagen)
waarbij voornamelijk gebruik is gemaakt van literatuur over kleinschaligere gebeurtenissen. De werkgroep
heeft als uitgangspunt gehanteerd dat deze literatuur bruikbaar is voor deze richtlijn, gegeven
de vergelijkbaarheid van de effecten die kleinschalige incidenten en grootschalige gebeurtenissen
sorteren en de afwezigheid van onderzoek waaruit het tegendeel blijkt.
Op basis van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek, ervaringskennis en overige overwegingen
geeft de richtlijn een overzicht van goed (‘optimaal’) handelen als waarborg voor kwalitatief
11