richtlijn Vroegtijdige psychosociale interventies na rampen - Impact

Bijlage 3 Ervaringen van getroffenen
Een gelegenheid voor het vertellen van hun verhaal kan georganiseerd worden met collega’s en
vrijwilligers. Wanneer men hiervoor gebruikmaakt van debriefing dient men in de ogen van getroffen
hulpverleners onderscheid te maken tussen een vorm van operationele debriefing en een vorm van
meer emotionele debriefing. Eerst dient er een eenduidig verhaal vanuit de dienst gemaakt te worden,
zodat iedereen hetzelfde plaatje heeft van wat er is gebeurd, dan kan daarna over de emotionele kant
gepraat worden.
Houding en taken van de overheid
Sommige getroffenen en nabestaanden hebben ervaren dat er na een ramp veel schotten zijn tussen
verschillende vertegenwoordigers van de overheid en dat zij samen een gesloten bolwerk vormen.
In de praktijk blijkt het een groot probleem om goed geïnformeerd te blijven. Beleidsmakers en
onderzoekers geven aan geen informatie te kunnen geven omdat dit het verloop van het onderzoek
zou kunnen schaden. Getroffenen en nabestaanden laten echter weten na een ramp grote behoefte
aan openheid te hebben. Ze stellen voor om desnoods niet de resultaten van het onderzoek te geven
maar wel op welk onderzoek of rapport nog gewacht wordt en wanneer dit naar schatting gereed zal
zijn. Uit de literatuur blijkt dat er meer gezondheidsklachten ontstaan wanneer onderzoek gesloten
blijft. Na verschillende rampen is gebleken dat het slechter gaat met mensen zodra er meer wantrouwen
naar de overheid ontstaat en er meer complottheorieën ontstaan.
Een andere wens van getroffenen en nabestaanden is dat ministers zichzelf goed op de hoogte stellen
van de feiten rondom een ramp. In de praktijk blijkt dit niet altijd het te gebeuren. Toen in het
verleden bleek dat men zich op foutieve informatie had gebaseerd, had men de neiging om steeds
in de verdediging te gaan en weigerde men excuses aan te bieden voor gemaakte fouten. Getroffenen
en nabestaanden doen daarom een oproep aan vertegenwoordigers van de overheid om ervan uit te
gaan dat zij de overheid niet zwart willen maken. Ze pleiten ervoor om het standpunt en de acties
van de overheid op een menselijke en respectvolle manier te laten verwoorden. Wat hen betreft dient
er geen strijd te ontstaan. Deze kan worden voorkomen door zo veel mogelijk openheid en respect.
Overweging
De overheid dient zo veel mogelijk openheid te bieden rondom de ramp en lopende onderzoeken,
ministers dienen goed op de hoogte te zijn van de feiten en de communicatie dient menselijk en
respectvol te verlopen.
Naast openheid te geven, goed geïnformeerd te zijn en respectvol te handelen, dient de overheid
ook de getroffenen te ondersteunen door middel van gerichte activiteiten en het laten blijken van
zorg en betrokkenheid. De aanwezige getroffenen denken daarbij onder meer aan geld en hulp voor
identificatie van getroffenen. Zo zijn er bijvoorbeeld na de vliegramp Zanderij na zeventien jaar nog
steeds acht niet-geïdentificeerde getroffenen. Inmiddels kost het veel geld en tijd om de graven van
deze niet-geïdentificeerde getroffenen alsnog open te maken. Dit had beter direct kunnen gebeuren.
Een andere belangrijke activiteit waarmee de overheid de getroffenen en nabestaanden kan ondersteunen
is het organiseren van herdenkingsdiensten. De getroffenen benadrukken dat ‘er nog zoveel
psychosociale interventies gegeven kunnen worden, maar dat dit dweilen met de kraan open is wanneer
de zaken van bovenaf niet goed geregeld zijn’. Ze pleiten ervoor om te voorkomen dat getrof-
86