MER Buizenzone - Provincie Groningen

Huidige situatie en autonome ontwikkeling
De vroegere ligging van de kwelderwallen en wadgeulen zijn op dit moment herkenbaar in het
landschapsreliëf aanwezig. Evenals het dijkenlandschap wordt het wierdenlandschap gekenmerkt
door grootschalige openheid. Het verkavelingspatroon binnen het wierdenlandschap is
echter onregelmatiger en kleinschaliger van aard dan bij het latere dijkenlandschap. Ten oosten
van het Godlinzer- en het Losdorpermaar is het oorspronkelijke onregelmatige en kleinschalige
verkavelingspatroon (deels) in stand gebleven. Dit oorspronkelijke verkavelingspatroon is in het
POP3 aangemerkt als een (te behouden) kernkarakteristiek
Naast het agrarische grondgebruik is er binnen het wierdenlandschap sprake van een sterkere
woonbebouwing dan in het dijkenlandschap. Deze woonbebouwing is vooral aanwezig op en
rond door de mens opgebrachte wierden ter plaatse van de hoger gelegen kwelderwallen. De
oudste generaties wierden, waartoe ondermeer Spijk, Uitwierde, Godlinze, Leermens, Marsum
en Biessum behoren, worden gekenmerkt door een radiaire structuur. Hierbij lopen de ontsluitingswegen
vanuit een ringweg die de cirkelvormige wierde omsluit straalsgewijs naar het omringende
cultuurland. Deze oudste generatie wierden hadden over het algemeen een agrarisch
karakter. De jongere generatie wierden (o.a. Bierum, Holwierde) kennen een meer rechthoekige
ruimtelijke structuur. Deze wierden hadden vaak meer een handelskarakter, waarbij het omliggende
landschap over het algemeen een ruimer verkavelingspatroon heeft. Tot slot zijn er in het
studiegebied diverse kleinere (al dan niet verlaten) huiswierden aanwezig. Ook de in het gebied
voorkomende wierden en wierdendorpen zijn aangemerkt als te behouden kernkarakteristieken.
Het landschapsbeleid is gericht op de bescherming van de openheid, het zicht op en het behoud
van de herkenbaarheid van de wierden en de wierdedorpen in het gebied.
In de 19e eeuw zijn de wierden in het plangebied voor een gedeelte afgegraven, waarbij de
vruchtbare terpaarde werd verkocht als meststof. Hierdoor is in enkele gevallen de oorspronkelijke
vorm en herkenbaarheid van de wierde verloren gegaan. De afgravingen zijn op dit moment
herkenbaar aan steilranden langs deze wierden en de relatief laaggelegen ligging van deze
terreinen. Rond de cirkel Appingedam, Jukwerd, Marsum en Biessum zijn daarnaast in de
19e eeuw ook kleigronden buiten de wierden ontgraven. De klei die op deze wijze werd gewonnen
is benut voor de steenindustrie (bakstenen en dakpannen) langs het Damsterdiep. Deze
terreinen zijn momenteel herkenbaar als laaggelegen natte graslanden (microreliëf). In de onderstaande
uitsnede van de bodemkaart is de ligging van deze terreinen in lichtblauw aangegeven.
Enkele wierden zijn in rood herkenbaar.
Figuur 4.23
Afgegraven percelen ten noorden van Appingedam
In de lagere gelegen gebieden zijn tot slot enkele oude maren aanwezig. Deze maren liggen
deels ter hoogte van voormalige wadgeulen en hebben hierdoor voor een deel een natuurlijke
oorsprong. Ook in het wierdenlandschap zijn maren en natuurlijke laagten aangemerkt als te
beschermen kernkarakteristieken. Het betreft de volgende maren: (ze kaart paragraaf 4.2).
293705, revisie 01
Pagina 65 van 127