Dijkverlegging Cortenoever - Gemeente Brummen

Voor de Middeleeuwen en Nieuwe Tijd kunnen sporen verwacht worden van de ontginningen die plaatsvonden
in het gebied. Het karakteristieke ontginningslandschap is nog steeds herkenbaar in de verkaveling, openheid,
schaarse bebouwing en de complexen van meidoornhagen. Daarnaast kunnen sporen van voormalige
huisplaatsen en nijverheid aangetroffen worden. In de omgeving van de huidige bebouwing kunnen sporen van
eerdere bebouwing aangetroffen worden. In het plangebied bevindt zich een kasteel, Huis Laag-Helbergen
genaamd (vanaf 1025). Slechts één vleugel van het kasteel is bewaard gebleven. Overige resten van het
kasteel bevinden zich vermoedelijk nog in de bodem. Ter hoogte van het kasteel ligt de Schans van
Cortenoever, waarvan de restanten nog zeer goed zichtbaar zijn in het huidige landschap. Naast het kasteel
bevindt zich het monument Reuversweerd. Ook worden in het plangebied enkele MIP-objecten genoemd
(monumenten die geïnventariseerd zijn, maar die niet noodzakelijkerwijs als beschermd rijksmonument zijn
aangewezen). In Cortenoever zijn steenovens gemeld. Omdat de stroomgeul van de IJssel zich door de
eeuwen heen verplaatst heeft, kunnen er door het hele plangebied resten worden verwacht van
rivierinfrastructuur en van schepen, tot een diepte van enkele meters onder het huidige maaiveld. Onder of
nabij bestaande tracés van dijken en wegen kunnen oudere dijken en wegen verwacht worden vanaf de
Middeleeuwen of Nieuwe Tijd.
5.12.3 Veldonderzoek
De in eerste instantie 680 geplande boringen in het Cortenoever-deelgebied zijn verdeeld over een dijktracé,
een grid in het noorden van het deelgebied, drie noord-zuid lopende geultracés, een grid in een bos in het
noordoosten van het deelgebied, een grid in het zuidoosten van het deelgebied, een grid in het zuidwesten van
het deelgebied en op verschillende geplande locale dijkjes rond bebouwing en belangrijke locaties zoals een
waterzuivering. Vanwege verschillende redenen zijn niet alle 680 geplande boringen uitgevoerd, maar zijn er
484 boringen uitgevoerd. Wegens een aanpassing in het dijktracé en een nieuw aangewezen te ontgronden
gebied, zijn in februari 2011 nog 74 extra boringen gepland, waarvan er uiteindelijk 71 zijn uitgevoerd.
5.12.4 Bevindingen
Voor Cortenoever gold op basis van het bureauonderzoek een middelhoge tot hoge verwachting op het
aantreffen van archeologische waarden uit de Prehistorie en Romeinse Tijd voor die delen van het plangebied
waar het Pleistocene oppervlak mogelijk nog intact was en zich dicht onder het oppervlak bevond. Dit gold met
name voor het zuidelijk en zuidwestelijk deel van het deelgebied. Uit het booronderzoek is gebleken dat zich in
het zuidelijke deel van het plangebied overslag- of crevasse afzettingen bevinden, waaronder weer komkleien
liggen. Deze overslagafzettingen worden gevormd tijdens perioden van hoge afvoer, als de rivier door een
natuurlijke oeverwal of antropogene dijk breekt. Voordat sedimentatie plaatsvindt, kan door de kracht van het
water ook erosie van het onderliggende oppervlak plaatsvinden. In het zuiden van Cortenoever hebben deze
overslagafzettingen de in ondergrond aanwezige dekzandruggen geërodeerd. 5 De middelhoge tot hoge
verwachting dient te worden bijgesteld naar een lage verwachting op het aantreffen van archeologische resten.
Op grote diepte bevinden zich door het gehele gebied beddingzanden van onbedijkte rivieren en/of Pleistocene
afzettingen. 6 Enkele uitzonderingen op deze stratigrafie worden gevormd door geulinvullingen welke in
sommige boringen zijn aangetroffen. Eventuele restgeulen zijn echter niet meer zichtbaar in de geëgaliseerde
velden. Mogelijk kunnen in deze geulen nog resten van rivierinfrastructuur en/of schepen worden aangetroffen.
Voor de Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd geldt een hoge verwachting op het aantreffen van restanten van
voorgangers van de huidige bebouwing. Dit betreft onder andere huis Laag-Helbergen en de Schans van
Cortenoever, welke in 1628 is aangelegd in zijn huidge vorm. 7 Naast het huis Laag-Helbergen bevindt zich het
monument Reuversweerd.
Daarnaast liggen er cultuurhistorische elementen in het gebied zoals de historische dijken.
100 Bestemmingsplan Dijkverlegging Cortenoever