Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel

aan om verder mijn licht op te steken bij Frouke Doezem an-Makkinga, de oudste
dochter van Dieks. Ook zij was onmiddellijk bereid te proberen de mij nog ontbrekende
gegevens te verstrekken. Gesprekken met haar vonden in de loop van 1996 en begin
1997 herhaaldelijk plaats.
Natuurlijk konden deze 'jongeren' (Albert van de Vegt werd geboren in 1950, Frouke
Doezeman in 1947) mij niet alle antwoorden en informatie geven waar ik op had
gehoopt. Veel woorden die de oudere generatie dialectsprekers nog kende of gebruikte,
bleken hun onbekend. Dat was voor mijn doel: het beschrijven van de grammatica van
het dialect, geen onoverkomelijk probleem. Ik hoefde immers geen woordenboek
samen te stellen. M aar ook andere zaken zoals oude meervoudsvormen en de vormen
van de onregelmatige en sterke werkwoorden moesten deze jongere informanten som s
ver uit hun geheugen opdiepen. Dan hoorde ik ze wel eens zeggen (Albert): Oe zee
mien moe: det ook w e e r?o f (Frouke): M ien va zol ezeg ebben....
Gelukkig beschikte ik intussen over de aantekeningen van ds. G.J. Martens betreffende
het Ommer dialect. Deze oud-O m m enaar (geb. 1938), thans w oonachtig in Driebergen,
werd in 1995 donateur van de IJsselacademie, las over onze uitgave Het dialekt van
Wijhe en bood me spontaan aan om mij bij het beschrijven van de grammatica van
Ommen terzijde te staan. Zijn woordverzamelingen en brieven leverden veel onmisbare
aanvullingen op. Daarnaast heb ik - vooral voor het vinden van geschikte
voorbeeldzinnen - de her en der gepubliceerde en deels gebundelde cursiefjes van
Dieks M akkinga doorgenomen.
Door het bestuderen van de verhalen van Dieks en de correspondentie met de heer
Martens, werd mij duidelijk dat ik aan de beschrijving van het dialect van Ommen een
hoofdstuk betreffende het geslacht van de zelfstandige naamwoorden zou moeten
toevoegen. In tegenstelling tot de eerder beschreven dialecten van Wijhe en
Vollenhove, kent het dialect van Ommen - evenals het Twents - drie woordgeslachten
(mannelijke, vrouwelijke en onzijdige zelfstandige naamwoorden) in plaats van de
twee die we uit het Nederlands kennen (de de- en hef-woorden). De schriftelijke
enquêtegegevens uit Ommen leverden hierover geen informatie, om dat er naar
w oordgeslacht niet w as gevraagd. Daardoor kon in de andere hoofdstukken van het
boek bij zelfstandige naamwoorden niet vermeld worden of het om mannelijke,
vrouwelijke of onzijdige woorden gaat. Deze informatie zal ongetwijfeld te vinden zijn
in de woordenlijst van het Ommer dialect waaraan de heer Martens werkt, en die
hopelijk binnen afzienbare tijd zal kunnen worden uitgegeven.
1.2. Schrijfwijze en uitspraak
- De -en, o.a. in werkwoorden en meervouden van zelfstandige naamwoorden, die in
de meeste oostnederlandse dialecten, ook dat van Ommen, niet als zodanig wordt
10