Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel

In tegenstelling tot het Twents heeft het dialect van Ommen slechts één vorm van het
betrekkelijke voornaam woord 'die', nl. den:
Den zwarten gevel (m.)(...) den oons nog zo goed eugt. ‘Die zwarte gevel, die wij ons nog
zo goed herinneren' (Makkinga 1993: 15).
... an Hendek Nentjes, den met zien U rkerV is-andel... 'aan Hendrik Nentjes, die met zijn
Urker Vishandel...' (t.a.p.).
(...) 'n grote tasse (v.) (...) den zo zw oor as lood is.'(...) een grote tas, die zo zw aar is als
lood' (Makkinga 1985: 2).
Merietje, den vlak veur Gratsie zat, (...) 'Marietje, die vlak voor Gratsie zat (...)
(Makkinga 1989: 17).
Bij een meervoudig antecedent wordt die gebruikt, maar ik trof ook een keer den aan:
(...) waren 't de olde O m m erden ‘m redden, (...) 'waren het de ‘olde Om m er’ die hem
redden...' (Makkinga 1994: 3).
(...) akelig lakkere draankies, (...), die e zelf m aakt (...) 'akelig lekkere drankjes, die hij zelf
m aakt' (Makkinga 1993: 16).
(...) een paar aolde m ensen die w ij (...) nu:men 'een paar oude mensen die wij (...)
noem den' (t.a.p.).
Het betrekkelijke voornaam woord 'dat' is in het Ommer dialect dat:
N ow zit ik nog met een stukkie dat ik niet precies kan plaatsen. 'N u zit ik nog met een
stukje dat ik niet precies kan plaatsen' (t.a.p.).
(...) iets dat w ij as volm aakt beschouw t (...) 'iets dat wij als volm aakt beschouwen'
(Makkinga 1985: 2).
Voor 'dat' wordt echter ook wel den aangetroffen:
‘n Jonk kattie den as völle in d'aande wordt enöm men (...) 'Een jong katje dat veel wordt
opgetild (...)'.
'n Oordig opgewekt jóggie, den em blijankik. "n Aardig opgewekt jongetje, dat haar blij
aankijkt' (Makkinga 1989: 22).
'n M èènse (o.) den der wat goor b ij löp. 'Een vrouw die er wat smerig bij loopt'.
Kennelijk wordt de vorm van het betrekkelijke voornaam woord hier bepaald door het
natuurlijke geslacht van het zelfstandige naamwoord (kattie en mèènse v., joggie m.)
en niet door het grammaticale geslacht (o.).
75