Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel

1. Inleiding
1.1. Opzet en totstandkoming van dit boek
Dit boekje is het derde in de serie grammaticale beschrijvingen van de dialecten van
West-Overijssel en het oostelijk deel van de Veluwe. De opzet is ongeveer dezelfde als
die van het eerste deel, over het dialect van Wijhe, zij het dat in dit deel een hoofdstuk
betreffende het geslacht van de zelfstandige naamwoorden is toegevoegd.
Het materiaal waarop de beschrijving van het dialect van Ommen is gebaseerd, is
afkomstig van de schriftelijke enquête die de IJsselacademie in de jaren 1978-1981 in
haar werkgebied heeft gehouden.
In de enquête werd van een groot aantal woorden gevraagd of de informanten ze
gebruikten, en zo ja, hoe ze in het dialect van de informanten werden uitgesproken.
Daarbij werd ook dikwijls om voorbeeldzinnen gevraagd.
Voor meer informatie over de opzet en inrichting van deze enquête verwijs ik naar de
inleiding bij Het dialekt van Wijhe.
Een schriftelijke enquête levert uiteraard een beperkt aantal gegevens over een taal op.
De enquête van de IJsselacademie bevatte met name vragen naar de uitspraak van de
oudwestgerm aanse klinkers in veel dialectwoorden, naar de meervouden en verkleinwoorden
van zelfstandige naamwoorden en vervoegingen van werkwoorden. Dat zijn
dan ook de onderdelen van de grammatica die in dit boekje uitgebreid aan de orde
komen.
Tijdens het uitwerken riep het schriftelijke materiaal herhaaldelijk vragen op. Niet
altijd w as de betekenis van een woord duidelijk, niet altijd kon de precieze uitspraak
worden afgelezen uit de notities. M et name het onderscheid tussen de klinkers a en a
en tussen o en ó w as mij lang niet altijd duidelijk. En spijtig genoeg kon ik niet meer
bij de leden van onze informantengroep van destijds te rade gaan. De groep bestond
uit drie personen, nl. de heren G. Steen (geb. 1904, overl. 1992), D. Makkinga (geb.
1919, overl. 1995) en P. Vosselman, een gemeenteambtenaar die geen geboren
Om m enaar w as maar als contactpersoon optrad. Nadat het schriftelijke materiaal in
de computer was ingevoerd, heb ik nog contact gehad met Dieks Makkinga en hem
gevraagd of hij nog een aantal zaken met mij wilde doornemen. Daar voelde hij toen
niet meer voor, hij zag er tegenop om nog aan een klus te beginnen die toch wel een
aantal dagdelen in beslag zou gaan nemen. Hij verwees me naar een tweetal jongeren
die hem assisteerden bij de uitgave van de Darde Klokke: Albert van de Vegt en Harry
Woertink. Albert bleek in de winter over nogal wat vrije tijd te beschikken, en w as zo
vriendelijk mij in februari en maart '9 6 een aantal keren te willen ontvangen. Veel
woorden en zinnen heb ik hem opnieuw gevraagd, en alles op de band opgenomen.
Hij raadde mij na het winterseizoen, toen we nog lang niet alles hadden doorgenomen,
9