Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel
Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel
Het dialect van Ommen - De Taal van Overijssel
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
5.3. <strong>De</strong> persoonsvormen<br />
5.3.1. <strong>De</strong> tegenwoordige tijd<br />
<strong>De</strong> 1e persoon enk. o.t.t. gaat doorgaans op -e uit: ik biete 'bijt', ik beginne 'begin', ik<br />
blaoze ‘blaas1, behalve wanneer de stam op een klinker uitgaat: ik doe: 'doe', ik s/oo<br />
'sla', ik brao 'braad'. Ook ontbreekt de -e in ik bin 'ben'.<br />
Bij omkering <strong>van</strong> onderwerp en persoonsvorm verdwijnt de -e: biet ik 'bijt ik', breng ik<br />
‘breng ik', btaos ik (de s is hier stemhebbend als gevolg <strong>van</strong> de onderliggende z of door<br />
de volgende klinker) 'blaas ik'.<br />
In het verleden heeft de vorm <strong>van</strong> de 2e persoon mv. o.t.t. de oorspronkelijke vorm <strong>van</strong><br />
de 2e persoon enk. o.t.t. verdrongen, doordat het persoonlijk voornaam woord du uit<br />
het taalgebruik verdween. Daardoor gaat de 2e persoon enk. o.t.t. nu, net als de 2e<br />
pers. mv. o.t.t. (en de 1e en 3e pers. mv. o.t.t., zie hierna) uit op -t: ij drie:ft 'jij drijft',<br />
ijspint']\] spint', ijk ro e p t'jij kruipt'. Bij omkering <strong>van</strong> onderwerp en persoonsvorm valt<br />
de -f weg: drie:fi'j, spin ij, kroep ij.<br />
Ook de 3e persoon enk. o.t.t. wordt gevormd met de uitgang -t: ie belooft 'hij belooft',<br />
ie kreit 'hij kraait', ie opt 'hij hoopt', die echter bij omkering <strong>van</strong> onderwerp en<br />
persoonsvorm blijft staan: belooft e, kreit e, opte.<br />
<strong>De</strong> meeste sterke en veel onregelmatige werkwoorden krijgen geen -t in de 3e persoon<br />
enk. o.t.t. maar hebben klinkerwisseling: de klinker <strong>van</strong> de 3e pers. enk. o.t.t. wordt ten<br />
opzichte <strong>van</strong> de stamklinker doorgaans verlaagd en/of gepalataliseerd (naar voren<br />
geschoven), en daarbij som s gerond. Is de stamklinker lang, dan wordt deze verkort.<br />
Enkele voorbeelden:<br />
strieken 'strijken'<br />
verlie:zen 'verliezen'<br />
zu:ken 'zoeken'<br />
dragen ‘dragen’<br />
lopen 'lopen'<br />
schoe:ven ‘schuiven’<br />
slaopen ‘slapen’<br />
ie s t r ik t graad verlaging)<br />
ie verlos (2 graden verlaging, verkorting en<br />
ronding)<br />
ie zöch (2 graden verlaging, verkorting)<br />
ie drag (verkorting)<br />
ie löp (1 graad verlaging, palatalisering en<br />
verkorting)<br />
ie s c h ö f (2 graden verlaging, palatalisering en<br />
verkorting)<br />
ie slöp (palatalisering, verkorting)<br />
57
Change language